Ο Ναός του Οσίου Δαυίδ έχει μια απλή εξωτερική όψη, και βρίσκεται μακριά από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, κοντά στα βουνά. Αυτό συνεισέφερε στη θεωρία πως η Μονή Λατόμου δεν μετατράπηκε σε τζαμί αμέσως μετά την κατάληψη της περιοχής από τους Οθωμανούς, καθώς αυτοί μετέτρεψαν πρώτα τις καλύτερες εκκλησίες στις πιο κεντρικές περιοχές. Όταν ο ναός μετετράπη σε τζαμί, οι τοίχοι καλύφθηκαν με σοβά. Επιπροσθέτως, κατά την Τουρκοκρατία προστέθηκε μιναρές στη νοτιοδυτική γωνία. Σήμερα παραμένει μόνο η βάση, μαζί με το σπειρωτό κλιμακοστάσιο. Ονομάστηκε Όσιος Δαβίδ, για να τιμηθεί ο σημαντικός ασκητής άγιος της Θεσσαλονίκης. Η προσωνυμία του «Λατόμου» οφείλεται στα λατομεία που υπήρχαν στην περιοχή. Για το μνημείο, υπάρχει αγιολογική μαρτυρία στο κείμενο του μοναχού Ιγνατίου του 9ου αιώνα, η Διήγηση, η οποία παραδίδει ότι το μνημείο χτίστηκε από την Θεοδώρα, την κόρη του αυτοκράτορα Μαξιμιανού, ως “ἱερόν πνεύματος Θεοῦ καταγώγιον”. Κατά τους μελετητές, η Θεοδώρα είχε κρυφά κατηχηθεί στη χριστιανική πίστη και βαπτισθεί από τον Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης Αλέξανδρο και στην πρώτη ευκαιρία που ο πατέρας της έφυγε από τη Θεσσαλονίκη για κάποια εκστρατεία, μετέτρεψε το ρωμαϊκό βαλανείο σε χριστιανικό ναό. Το ψηφιδωτό της κόγχης του Ιερού, ανήκει στα μοναδικά δείγματα της παλαιοχριστιανικής τέχνης. Απεικονίζεται το όραμα του προφήτη Ιεζεκιήλ με αγένειο τον Χριστό, περιβαλλόμενο από ουράνιες δυνάμεις και προφήτες. Στα ΒΑ του Ναού του Οσίου Δαυίδ, επί της οδού Τιμοθέου 13, σώζεται το αγίασμα της Αγίας Ζώνης, όπου υπάρχει πηγή που αναβλύζει από τον πολύχρωμο βράχο με σταλακτίτες και δημιουργεί μία μικρή λιμνούλα. Το αγίασμα φαίνεται μάλλον να έχει σχέση με το συγκρότημα της Μονής Λατόμου.
ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ
Η ΕΡΕΥΝΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΟΝΕΙΡΟΚΟΣΜΟΣ