Ήταν μια από εκείνες τις ημέρες που οι συνεργάτιδες μου και οι
συνεργάτες μου ήρθαν στο γραφείο και μου είπαν: “Μην νομίζεις πώς θα το σκάσεις
και σήμερα, κύριε ένας και πολλοί!” Εγώ τους κοίταξα όλο απορία, “Εεε, ναι”, απάντησα.
“Που θα πάμε για έρευνα μαέστρε;”ρώτησαν. “ Οκ, λοιπόν” απάντησα “Ας φορέσω το
κατάλληλο εγώ μου, τι ένας και πολλοί είμαι” απάντησα γελώντας. Είπα τις
μαγικές λέξεις από μέσα μου και να σου
μια καθώς πρέπει εκδοχή μου ως αυτοκράτορας. “Λοιπόν, σαν αυτοκράτορας λέω να
πάμε σε κάποιοι παλάτι, τι λέτε για το Τατόι;” Σύντομα ξεκίνησε η αναζήτηση μας
και μετά από ώρα βρεθήκαμε στο Τατόι!
ΛΙΓΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Το Τατόι είναι ο τόπος γέννησης των βασιλέων Αλέξανδρου Α΄και
Γεωργίου Β΄. Διοικητικά υπάγεται στον δήμο Αχαρνών - Θρακομακεδόνων της
Περιφερειακής Ενότητας. Το πρώην Βασιλικό Κτήμα Τατοΐου είναι ανοιχτό για το
κοινό από την ανατολή του ήλιου έως και την Δύση. Τακτικές ξεναγήσεις και μόνο
τα Σαββατοκύριακα, προγραμματίζονται από το Σωματείο Φίλοι Κτήματος Τατοΐου με
στόχο την ενημέρωση των πολιτών τόσο για την ιστορία του Κτήματος, όσο και για
την τεράστια περιβαλλοντολογική του σημασία. Ειδικά για τα σχολεία, ο χώρος
είναι ιδανικός για καθημερινές εκδρομές. Στους πρόποδες της Πάρνηθας, σε μια
έκταση 20.000 στρεμμάτων, ξεκίνησε το 1871 οπότε και αγοράστηκε το κτήμα, η
ιστορία των θερινών κατοικιών της τέως βασιλικής οικογένειας στο Τατόι. Ήταν
όταν ο Ερνέστος Τσίλλερ, ο αρχιτέκτονας που γέμισε την
Αθήνα «διαμάντια», παρότρυνε τον Βασιλιά Γεώργιο τον Α' να αγοράσει την
έκταση με τον δεύτερο να θέλει ένα ησυχαστήριο για τους καλοκαιρινούς μήνες. Με
τα χρόνια, η μικρή διώροφη κατοικία που είχε κατασκευαστεί αρχικά εκεί,
εξελίχθηκε στα θερινά ανάκτορα της οικογένειας, αν και αρχικά ο Βασιλιάς
Γεώργιος δεν είχε στα σχέδιά του τη δημιουργία ενός ακόμη παλατιού. Το παλάτι
του Τατοΐου, ένα από τα πιο εμβληματικά κτίρια της νεότερης ελληνικής ιστορίας,
βρίσκεται στο επίκεντρο ενός φιλόδοξου σχεδίου αποκατάστασης, με στόχο να
ανοίξει τις πύλες του στο κοινό ως μουσείο μέχρι το τέλος του 2025. Το κεντρικό
κτίριο, που κάποτε φιλοξενούσε τη βασιλική οικογένεια, αναμένεται να αποκτήσει
νέα ζωή, συνδυάζοντας την ιστορική του κληρονομιά με μια σύγχρονη μουσειακή
εμπειρία. Το 1874 είχε περατωθεί η πρώτη μικρή κατοικία και λίγα χρόνια
αργότερα, το 1884 ξεκίνησε η κατασκευή του νέου ανακτόρου που είχε έκταση 1.100
τετραγωνικά μέτρα. Έκτοτε προστέθηκαν η εντυπωσιακή κατοικία που ήταν το κύριο
κτίσμα και άλλα κτήρια χρηστικής σημασίας, κυρίως για το προσωπικό και τις
άλλες εργασίες που απαιτούνταν να γίνονται για την καθημερινότητα στο ανάκτορο.
Η έπαυλη αποτελούσε την θερινή κατοικία της βασιλικής κατοικίας από τον Μάιο
έως και τα μέσα φθινοπώρου. Ωστόσο, τα χρόνια 1909-1910, η βασιλική οικογένεια
έμενε εκεί και τον χειμώνα ενώ μετά τη δολοφονία του Γεωργίου Α' το 1913, η
βασίλισσα Όλγα διέμεινε για ένα διάστημα στην έπαυλη καθ’ όλη τη διάρκεια του
χρόνου. Στη θέση του Τατοΐου βρισκόταν στην αρχαιότητα η Δεκέλεια, μία από τις
12 πόλεις της αρχαίας Αττικής, που ίδρυσε ο μυθικός βασιλιάς Κέκροπας. Μετά την
ένωση των πόλεων αυτών σε μία , η Δεκέλεια αποτελούσε Δήμο της Αττικής κοντά
στα σύνορα με την Βοιωτία, ενώ κατά την ιστορική περίοδο ανήκε στην
Ιπποθοωντίδα φυλή. Η θέση της Δεκέλειας ήταν πολύ σημαντική. Στα χρόνια της
ακμής της Αθήνας υπήρξε μία από τις οχυρωμένες θέσεις, τις περιπολίες, στις
οποίες στέλνονταν οι περίπολοι, δηλαδή οι έφηβοι που υπηρετούσαν την
στρατιωτική τους θητεία. Η Δεκέλεια έγινε περίφημη κατά τον Πελοποννησιακό
Πόλεμο, καθώς το 413 π. Χ. καταλήφθηκε από τους Σπαρτιάτες που είχαν επικεφαλής
τον βασιλιά Άγη και τους συμμάχους τους και οχυρώθηκε μετά από υπόδειξη του
Αλκιβιάδη. Το όνομα Τατόι άρχισε να χρησιμοποιείται στα χρόνια της
τουρκοκρατίας. Οι Κώστας Μπίρης, Γιάννης Καιροφύλας και Τάσος Νερούτσος θεωρούν
ότι προέρχεται από τα κτήματα της οικογένειας Τατόη, που υπήρχαν εκεί, Αρβανίτες
στην καταγωγή, που εγκαταστάθηκαν στην Αττική τον 14ο αιώνα. Στο Τατόι ήταν
συχνή η παρουσία ληστρικών συμμοριών, όπως του διαβόητου λήσταρχου Χρήστου
Νταβέλη. Το 1843 η βασίλισσα Αμαλία με την αδερφή της Φρειδερίκη (Βιβή) του
Ολδεμβούργου και πιθανότατα τον Όθωνα επισκέφθηκαν το Τατόι καλεσμένοι από τον
Σούτσο και εντυπωσιάστηκαν. Η απόσταση από το Τατόι ως την Αθήνα, όπως γράφει η
Αμαλία, ήταν περίπου 2 ώρες (με άμαξα βέβαια). Το 1872 ο βασιλιάς Γεώργιος Α’
αγόρασε από τον Σούτσο έναντι 300.000 δραχμών το κτήμα στο Τατόι. Η αρχική του
έκταση ήταν περίπου 16.000 στρέμματα. Το νέο σπίτι πρωτοκατοικήθηκε από τον
βασιλέα Γεώργιο το 1889, αμέσως δηλαδή μετά τον γάμο του Διαδόχου Κωνσταντίνου,
στον οποίον αφέθηκε η χρήση του παλιού σπιτιού. Μέχρι το τέλος του 19ου αι. το
Τατόι είχε αποκτήσει δύο ναούς. Τον Προφήτη Ηλία (1873), ένα ναό
ιταλοβυζαντινής αισθητικής με ιδιαίτερο οδοντωτό διάκοσμο, που ήταν και το
πρώτο κτίσμα που περατώθηκε στο κτήμα, καθώς και τον κοιμητήριο ναό της
Αναστάσεως (1899). Το 1946, το κτήμα του Τατοΐου υποχρεώθηκε σε πλήρη
επανεκκίνηση εκ του μηδενός. Με απώτερο σκοπό την αντιστάθμιση της απώλειας
εσόδων, η οποία και προήλθε από την καταστροφή του δάσους, ο Δρούβας έδωσε
έμφαση στην πώληση καυσόξυλων, στην παραγωγή κρασιού, καθώς και γαλακτοκομικών
προϊόντων. Το 1952, ανεγέρθηκε το κομψής αρχιτεκτονικής νέο βουστάσιο, τα
προϊόντα του οποίου, όπως, συνολικά, τα προϊόντα του κτήματος, διατίθονταν προς
πώληση σε ξενοδοχεία, νοσοκομεία, ιδρύματα, καθώς και στρατόπεδα. Αρχιτέκτονες
του κτήματος κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης περιόδου ήταν οι Κ. Γκίνης και
Αλ. Μπαλτατζής. Με σημείο εκκίνησης τα τέλη του 1948, η βασιλική οικογένεια
εγκαταστάθηκε σε μόνιμη βάση στην έπαυλη, παραμένοντας εντός αυτής έως το πρωινό
της 13ης Δεκεμβρίου 1967, ημέρας του αντικινήματος κατά της χούντας.
ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ
Στάθηκε αδύνατον να εντοπίσουμε τα υπόγεια διαμερίσματα και
περάσματα του κτήματος, με κυριότερο το (μοναδικό;) υπόγειο αντιαεροπορικό
καταφύγιο που κατασκευάστηκε εν όψει Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Υπάρχει
επίσης ένα πέρασμα στην είσοδο του σιδ/κου σταθμού Δεκέλεια το οποίο έχει μπάζα
μπροστά. Φαίνεται όμως ότι, κάποιοι όταν ήταν μικρά παιδιά, το είχαν καταφύγιό ή
παιχνίδι στο μυαλό τους και μας είπαν ότι χωράει γύρω στα 50 άτομα. Υπάρχει και
ένα καταφύγιο ακόμα στην θέση Καταρεϊκα, δεξιά της οδού Ρούμελης, ένα παλιό
πολυβολείο γερμανικό, το οποίο ήταν και καταφύγιο. Εμείς, όπως βλέπετε και στις
φωτογραφίες, είχαμε τραβήξει, λήψεις και στο εσωτερικό του το 2007
ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ
