ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥ

 

Ο λύκος υπήρξε το επίκεντρο παρεξηγήσεων, προκατάληψης και φόβου. Ωστόσο, ο λύκος πάντα κατείχε ιδιαίτερα ισχυρή θέση στην σχέση του με τον άνθρωπο. Στην αρχαιότητα, βλέποντας έναν λύκο πριν την έναρξη μιας μάχης ήταν οιωνός νίκης καθώς ο λύκος ήταν το σύμβολο του κυνηγού και του πολεμιστή. Ο λύκος έχει μεγάλη σημασία στις κουλτούρες και τις θρησκείες των νομαδικών λαών των ευρασιατικών στεπών και βορειο-αμερικανικών πεδιάδων. Σε πολλούς πολιτισμούς, η ταυτοποίηση του πολεμιστή με τον λύκο (τοτεμισμός) έδωσε την αφορμή για την ιδέα της Λυκανθρωπίας, της μυθικής ή τελετουργικής ταυτοποίησης του ανθρώπου και του λύκου. Oι Aιγύπτιοι, βέβαια, είχαν το θεό Άνουβι, έναν άνθρωπο με κεφάλι Λύκου που ήταν προστάτης της ταρίχευσης. Στα κείμενα των Πυραμίδων, ο Άνουβις χαρακτηρίζεται τέταρτος γιος του Ρα και κατονομάζεται επίσης ως κόρη του Κεμπεχούτ (Qebehout) ή «θεά δρόσος». Απεικονίζεται να κρατά τον νεκρό από το χέρι και με την ιδιότητα του φύλακα του ανακτόρου του Οσίριδος να τον οδηγεί προς την Αίθουσα της Κρίσης, για το ζύγισμα της ψυχής του. Οι αρχαιολόγοι αναγνώρισαν τον αφρικανικό χρυσό λύκο ως το ιερό ζώο του Άνουβι. Οι ρόλοι του άλλαξαν σε διαφορετικά πλαίσια. Έτσι, μπορούμε να σημειώσουμε ότι η Πρώτη Δυναστεία τον απεικόνιζε ως προστάτη των τάφων. Αργότερα, οι αρχαίοι Αιγύπτιοι τον αναγνώρισαν επίσης ως ταριχευτή. Ωστόσο, στο Μέσο Βασίλειο, ο Όσιρις αντικατέστησε τον Άνουβις ως θεό του κάτω κόσμου. Παρά τη δύναμη του θεού, ήταν σπάνια αναπόσπαστο μέρος των αιγυπτιακών μυθολογιών. Με το Άνουβι παρόν, καμία Πύλη δεν μένει αφύλακτη. Καμία ψυχή δεν χάνεται στο σκοτάδι. Παρατηρούμε λοιπόν εδώ, τη σχέση του Λύκου με το σκοτάδι, το Xθόνιο. Ο λύκος συμβολίζει παράλληλα, τα ανωτέρα ιδανικά του ελεύθερου ανθρώπου. Συμβολίζει τον κύκλο της αναγέννησης, το όνειρο και την ενόραση, την κοινωνικότητα κ την συντροφικότητα, την επιμονή και την υπομονή! Στην αρχαία Ελλάδα, ο θεός Απόλλωνας αναφέρεται συχνά ως Λύκειος, ενώ ο  λύκος ήταν απο τα ιερά του ζώα. Για αυτό τον λόγο το όνομα του λύκου σημαίνει ο «φωτεινός», έχοντας κοινή καταγωγή,  με τις λέξεις  λυκόφως και λυκαυγές, δηλαδή το σούρουπο και τη χαραυγή (στο ετυμολογικό λεξικό του Μπαμπινιώτη αναφέρεται ότι ο Απόλλωνας ονομαζόταν λυκοκτόνος ως προστάτης από τους λύκους). Άλλη παράδοση θέλει τη Λητώ να μεταμορφώνεται σε λύκαινα, για να ξεφύγει από την Ήρα, και να επιστρέφει στην κατοικία της στη χώρα των Υπερβορείων, για να γεννήσει. Έτσι εξηγείται το επίθετο του θεού λυκογενής, δηλαδή γεννημένος από λύκο, κυρίως λόγω του ότι βλέπει άριστα την νύκτα. Συνδέεται και με την Φώτιση (εξ ου και η κοινή ρίζα λυκ- στην Ελληνική για το συγκεκριμένο ζώο και το φως, λ.χ. Λύκαιον, Λυκόφως, Λυκομίδης, Λυκούργος δηλ. Λυκόεργος, φωτοδότης). Υπό αυτές λοιπόν τις συμβολιστικές, ο λύκος θεωρείται ιερό ζώο των Ελλήνων Θεών Ηλίου ("Λυκάβας" στον Όμηρο και τον Ιουλιανό) και Απόλλωνος (υπό την επίκληση "Λύκιος") και Άρεως, αλλά και των Ρωμαίων Mars και Silvanus, καθώς και του ηλιακού Θεού Bellenus των Κελτών και του ηλιακού Θεού των Αιγυπτίων Ρα. Στην παλαιά Σερβική θρησκεία και μυθολογία, ο λύκος χρησιμοποιήθηκε ως τοτέμ, ενώ στην Σερβική επική ποίηση, ο λύκος είναι σύμβολο θάρρους. Οι Ινδιάνοι, θαύμαζαν και σεβόταν την υπομονή και την επιμονή των λύκων, που είναι τα πιο αποτελεσματικά όπλα για το κυνήγι. Το να τους λέει κάποιος ότι κυνηγούν σαν το λύκο ήταν η μεγαλύτερη φιλοφρόνηση. Σύμφωνα με τον Michel Pastoureau, η γένεση του μύθου του λύκου ανάγεται σε χρόνους πριν την παλαιολιθική εποχή, όπου οι άνθρωποι και οι λύκοι ζουν μαζί, μοιράζονται τους ίδιους χώρους κυνηγιού. Κατά συνέπεια ο λύκος αντιπροσωπεύει τον άλλο σημαντικό κυνηγό της ευρωπαϊκής πανίδας. Κατά τις χιλιετίες αυτές, η παρουσία του εισήλθε σταδιακά στο φαντασιακό των Ευρωπαίων.Η  πανσέληνος του Ιανουαρίου ονομάζεται  «Σελήνη του Λύκου». Η "Σελήνη του Λύκου" είναι η ονομασία που δίνεται στην πρώτη πανσέληνο του έτους, συνήθως τον Ιανουάριο, και πήρε το όνομά της από την πρακτική των αυτοχθόνων αμερικανικών φυλών, όπως οι Σιού, που παρατήρησαν την αυξημένη δραστηριότητα των λύκων και τα ουρλιαχτά τους κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Ουρλιάζοντας, οι λύκοι επιχειρούν να εντοπίσουν άλλα μέλη της αγέλης, να μαρκάρουν την περιοχή τους ή ακόμα και για να ‘συντονίσουν’.. Το όνομα αυτό προέρχεται από τη γλώσσα τους, όπου περιγράφεται το φεγγάρι ως "λύκοι που τρέχουν μαζί".  Το φεγγγάρι δανείζεται το φως του ήλιου, ώστε να μας παρέχει προσανατολισμό και μία σχετική προστασία και στους κίνδυνους του σκότους.  Ο λύκος λοιπόν πρωτίστως ως αντιπρόσωπος του φωτός, είτε του ηλιακού είτε του εξ αντανακλάσεως του φεγγαριού, συνδέεται τόσο με την γνώση, όσο και την αυτογνωσία! Αντιπροσωπεύει ένα υψηλό επίπεδο νοημοσύνης και μια βαθιά σύνδεση με το ένστικτο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο όταν ένας λύκος εμφανίζεται στη ζωή σας, πρέπει να δώσετε προσοχή σε αυτό που προσπαθεί να σας πει. Στην αγέλη οι τσακωμοί είναι σπάνιοι. Οι λύκοι είναι από τα πιο κοινωνικά ζώα στον κόσμο και επικοινωνούν με μια πολύ εξελιγμένη «γλώσσα» που περιλαμβάνει ήχους, μυρωδιές, εκφράσεις του προσώπου, στάσεις του σώματος και της ουράς. Πολύ επιθετικός όταν συναντήσει ξένους, ο λύκος, είναι μέσα στην οικογένεια εντυπωσιακά στοργικός και παιχνιδιάρης, υπομένοντας το τσαλαπάτημα των μικρών που παίζουν, ανταλλάσσοντας χάδια και τρέφοντας τους αδύναμους με τροφή που βγάζει από το στομάχι του. Οι λύκοι μας μοιάζουν σε πολλά. Όπως και εμείς, είναι πλάσματα με προσωπικότητα, πνεύμα, ψυχή, νου και συναισθήματα. Σκέφτονται, ονειρεύονται, κάνουν σχέδια, επικοινωνούν έξυπνα μεταξύ τους και μοιάζουν με τους ανθρώπους περισσότερο από οποιαδήποτε άλλο ζώο. Όπως και αν έχουν τα πράγματα, τα συναισθήματα που εμπνέει η λέξη «λύκος» ήταν πάντοτε έντονα. 

 

ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ 

 

 

 

ΟΙ ΤΡΩΑΔΕΣ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΚΑΙ ΤΑ ΝΟΗΜΑΤΑ ΤΟΥΣ

 

Ο Ευριπίδης (480 π.Χ. - 406 π.Χ.) ήταν Έλληνας τραγικός ποιητής και ένας από τους τρεις μεγάλους διδασκάλους του αττικού δράματος στο αρχαίο ελληνικό θέατρο.  Ο Ευριπίδης, ευαίσθητος στα αιτήματα της εποχής του, με διάχυτη την ατμόσφαιρα απογοήτευσης και πικρίας, παρουσιάζει στο έργο του έναν κόσμο που δεν έχει τίποτα . Ο Ευριπίδης ανέπτυξε, ιδιαίτερα προς το τέλος της σταδιοδρομίας του, και ένα είδος τραγωδίας που το ονομάζουμε συνήθως τραγικωμωδία. Ο Ευριπίδης συμβολικά ,καταρχάς απορρίπτει σχεδόν όλο τον μύθο της Ωραίας Ελένης. Μας παρουσιάζει μια Ελένη, που χαρακτηρίζεται από την πίστη και την αφοσίωση της στον άντρα της και παλεύει μονίμως για να αποκαταστήσει την τιμή της, σε αντίθεση με την Ελένη του Μύθου που έχει ως βασικό χαρακτηριστικό την απιστία της και την αδιαφορία της για τα κακά που προκαλεί. Ακόμα ο Ευριπίδης προβάλει την Ελένη ως ένα τραγικό πρόσωπο. Μια από τις πιο αγαπημένες τραγωδίες του είναι οι Τρωάδες. Αν μείνει κανείς μόνο στο αντιπολεμικό τους περιεχόμενο (πολύ πριν τις ΜΚΟ) , μάλλον θα αδικήσει την σπουδαία τραγωδία. Το βασικό ερμηνευτικό κλειδί το δίνει ο ποιητής στον Πρόλογο. Εκεί συναντώνται δύο θεοί που κατά τη διάρκεια του δεκαετούς τρωικού πολέμου, βρέθηκαν σε αντίπαλα στρατόπεδα: ο φίλος των Τρώων, ο Ποσειδώνας, και η μεγάλη προστάτρια των Ελλήνων η Αθηνά. Πού γίνεται αυτή η συνάντηση; Μολονότι ο Κοσμοσείστης περιγράφει την ερειπωμένη τρωική πεδιάδα, βλέπουμε αργότερα τους ίδιους νικητές της Αθηνάς «μέσα στο ναό της ατίμασαν την Κασσάνδρα». Η πράξη αποτελεί σύμβολο όλων των ηθικών παραβάσεων που έκαναν και θα κάνουν οι νικητές, μεθυσμένοι από τη νίκη τους, λαίμαργοι για αίμα, ασύδοτοι, χωρίς το ελάχιστο μεγαλείο ψυχής να φερθούν ανθρώπινα στους νικημένους. Οι Τρωάδες γράφτηκαν περί το 415 π.Χ. Η Κασσάνδρα, σύμφωνα με το μύθο, κατέφυγε στο ναό της Αθηνάς για να γλιτώσει το θάνατο. Αγκάλιασε το ξόανο της θεάς, ζητώντας την προστασία της, ικέτιδα στη θεά που βοηθούσε τους Έλληνες. Εκεί την βρήκε ο Αίαντας ο Λοκρός και δεν σεβάστηκε ούτε το χώρο, ούτε το ιερό άγαλμα, ούτε την ιερατική ιδιότητα της μάντισσας. Το ζητούμενο παράλληλα είναι να μη φύγουν τα καράβια από την Αυλίδα διότι όταν σαλπάρουν, κανείς δεν θα είναι ο νικητής όπως λέει ο Ευριπίδης. Τη βιαιότητα και την απάνθρωπη μεταχείριση των ηττημένων σ’ έναν άλλο πόλεμο είχε στο νου του ο Ευριπίδης, όταν έγραψε την τραγωδία «Τρωάδες», τη μόνη σωζόμενη από την τριλογία για τον Τρωικό Πόλεμο. Όταν ο Μενέλαος ισχυρίζεται, πχ, στον διάλογό του με την Εκάβη, ότι ο πόλεμος της Τροίας δεν έγινε για μια γυναίκα, αλλά για την τιμωρία με εντολή του Διός, της καταπάτησης του ιερού θεσμού της φιλοξενίας από τον Πάρη, λέει τη μισή μόνο αλήθεια. Ο Ξένιος Ζευς έχει στείλει τιμωρούς στην Τροία τους δύο Ατρείδες για να ξεπλύνουν την προσβολή που του έγινε με την αρπαγή της Ελένης από τον Πάρη. Ο Μενέλαος, όμως, όπως και ο Αγαμέμνων πριν από αυτόν, κάνει ότι έχει ξεχάσει το αληθινό περιεχόμενο της εντολής του Δία, που είναι μια εντολή περιορισμένη, διεκδίκησης της Ελένης, με το καλό ή με το κακό. Οι Τρωάδες του Ευριπίδη αποτελούν την πρώτη σε παγκόσμιο επίπεδο σπουδή του σήμερα λεγόμενου “Συνδρόμου της Στοκχόλμης”, δηλαδή της δευτερογενούς εξάρτησης του θύματος από τον θύτη, του φυλακισμένου από τον δεσμοφύλακα και του αιχμαλώτου από τον δυνάστη. Σε καιρό πολέμου θα μπορούσαν να θεωρηθούν "επικίνδυνοι", δίνουν την μεγαλύτερη εικόνα και θυμίζουν πόσο ανθρώπινος είναι ή δεν είναι ο εχθρός, πόσο σχετική και στιγμιαία μπορεί να είναι η πολεμική υπεροχή και, πάνω από όλα, πόσο σημαντικό είναι ο άνθρωπος να παραμένει στο μέτρο.

ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ 

ΟΙ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ

 

Ένα λάβεμπερς που ήρθε στο σπίτι μου μόνο του, έμπαινε στο κλουβί, όταν κουράζονταν να πέτα, μόνο του! Ακόμα και με ανοιχτά παράθυρα δε έβγαινε έξω και υπάκουγε εντολές του τύπου, ανέβα ξύσε μου το κεφάλι. Έζησε μαζί μας 14 χρόνια και είχε γίνει φιλαράκι, με την γάτα. ούτε η γάτα ούτε αυτό ενοχλούσε το ένα το άλλο!

Τα πτηνά (πουλιά) είναι ζώα ομοιόθερμα σπονδυλωτά, τα οποία στην πλειονότητα τους μπορούν να πετούν με τις πτέρυγες ή φτερούγες, οι οποίες βρίσκονται στη θέση των πάνω άκρων τους. τα πτηνά παρουσιάζουν πολλές ανατομικές ομοιότητες με τα ερπετά, απ’ όπου προέρχονται. Σήμερα γίνεται ευρύτερα αποδεκτό ότι τα πτηνά προήρθαν από τους δεινόσαυρους, αλλά έχουν διατυπωθεί και διαφορετικές απόψεις όπως για παράδειγμα ότι προήρθαν από περισσότερο πρωτόγονα αρχοσαύρια ή αρχέγονα κροκοδείλια.Επιπλέον, δεν συμφωνούν όλοι οι ερευνητές ποια είναι η προγονική ομάδα των δεινοσαύρων απ’ όπου προήρθαντα πτηνά. Τα πτηνά έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό με τους ορνιθίσχιους δεινόσαυρους τη δομή της λεκάνης.Εντούτοις οι περισσότεροι ερευνητές θεωρούν ότι τα πτηνά προέρχονται από τα σαυρίσχια θηρόποδα. Στην Ιλιάδα, οι μεν θεοί χρησιμοποιούν τα πουλιά για να μεταμορφωθούν και για να μεταφέρουν μηνύματα στους ανθρώπους, οι δε άνθρωποι τα χρησιμοποιούν ως σημάδια, οιωνούς, σύμβολα δηλαδή τα οποία ερμηνεύουν προκειμένου να πάρουν πληροφορίες για το παρόν, αλλά και για τις προθέσεις των θεών όσον αφορά το μέλλον. Τα πτηνά λειτουργούν, εν ολίγοις, ως διαμεσολαβητές ανάμεσα στον κόσμο των ανθρώπων και εκείνον των θεών. έρευνα σχετικά με το πώς τα ωδικά πτηνά αναγνωρίζουν μια ηχητική ακολουθία θέτει υπό αμφισβήτηση την επικρατούσα άποψη ότι τα ωδικά πτηνά έχουν την τάση να βασίζονται σε απόλυτο τόνο για να αναγνωρίζουν ένα μοτίβο τραγουδιού, σε αντίθεση με τους ανθρώπους που έχουν την τάση να βασίζονται σε σχετικό τόνο. Micah R. Bregman, Aniruddh  Patel, και Timothy Q. Gentner από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο και του Πανεπιστημίου Tufts. τα πτηνά φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευεργετικά για τον άνθρωπο, καθώς με το πέταγμά τους μεταφέρουν την αίσθηση της φύσης μαζί τους ενώ, ακόμη και αθέατα σε δέντρα και θάμνους, το τραγούδι τους είναι αισθητό με θετική επίδραση. έχει δείξει η έρευνα, το να ακούει κανείς ηχογραφημένα κελαηδίσματα, ακόμη και με ακουστικά, μπορεί να μετριάσει τα αρνητικά συναισθήματα.  Όταν σκεφτόμαστε επικονιαστές, στο μυαλό έρχονται συνήθως οι μέλισσες και οι πεταλούδες, αλλά πουλιά-επικονιαστές, όπως τα κολιμπρί και οι μελοφάγοι, συμβάλλουν επίσης σε μεγάλο βαθμό, ιδιαίτερα σε μεγάλα υψόμετρα ή ζεστά κλίματα. Στη Νότια Αφρική, για παράδειγμα, σχεδόν το ένα τέταρτο των φυτών Salvia γονιμοποιούνται από πουλιά, Όταν τα πουλιά ταξιδεύουν, παίρνουν τους σπόρους που έχουν φάει μαζί τους και τους διασκορπίζουν μέσω των περιττωμάτων τους. Φέρνουν πίσω σε οικοσυστήματα φυτά που έχουν καταστραφεί και ακόμη μεταφέρουν φυτά σε νέες περιοχές διασχίζοντας θάλασσες. Τα πουλιά έχουν ζωτικό ρόλο στη διατήρηση της ισορροπίας της φύσης. Μαζί με εκατομμύρια άλλα είδη, αποτελούν μέρος της βιοποικιλότητας, του ιστού που υποστηρίζει όλη τη ζωή στη γη, συμπεριλαμβανομένης και της δικής μας.Αποδεικνύονται πολύτιμα για τη φυσική καταπολέμηση παρασίτων, σύμφωνα με μελέτη που διεξήχθη από το Κέντρο Οικολογικών Ερευνών HUN-REN στην Ουγγαρία και το Πανεπιστήμιο του Μιλάνου. Ο Βασιλιάς Σολομών έγραψε για τη «φωνή του τρυγονιού», η οποία σηματοδοτεί τον ερχομό της άνοιξης. (Άσμα Ασμάτων 2:12) Ένας ψαλμωδός ανέφερε το χελιδόνι καθώς έγραφε για την επιθυμία του να υπηρετεί στο ναό του Θεού. Με μια δόση ζήλιας, είπε: «Ως και το πουλί βρήκε σπίτι και το χελιδόνι φωλιά, όπου έβαλε τα μικρά του—το μεγαλοπρεπές θυσιαστήριό σου, Ιεχωβά».—Ψαλμός 84:1-3. «Ο πελαργός στους ουρανούς γνωρίζει καλά τους προσδιορισμένους καιρούς του», έγραψε ο προφήτης Ιερεμίας. Χωρίς αμφιβολία, γνώριζε καλά πως, όταν οι πελαργοί αποδημούν, περνούν από την Υποσχεμένη Γη. Η Γραφή παρομοιάζει επίσης με αετούς εκείνους που εμπιστεύονται στον Θεό: «Εκείνοι που ελπίζουν στον Ιεχωβά θα ανακτήσουν τη δύναμή τους. Θα ανεβούν με φτερούγες σαν αετοί». (Ησαΐας 40:31) Οι ποιητές της αρχαίας Ελλάδας συχνά αναφέρονταν στα ωδικά πτηνά στα έργα τους. Ο Όμηρος, στην “Ιλιάδα” και την “Οδύσσεια”, περιγράφει τα αηδόνια και τα χελιδόνια ως προφητικά πτηνά που φέρνουν μηνύματα από τους θεούς. Ο Αλκαίος και η Σαπφώ, οι λυρικοί ποιητές της Λέσβου, έγραφαν για την ομορφιά και την ελευθερία των πτηνών, χρησιμοποιώντας τα ως μεταφορές για τα ανθρώπινα συναισθήματα.

 

ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ