Η ΙΕΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ.

 

 

 Η ιστορία του θεάτρου ξεκίνησε στην Αρχαία Ελλάδα με τη γέννηση της τραγωδίας και της κωμωδίας από τον διθύραμβο, θεσμοθετήθηκε ως ιερό τελετουργικό και γνώρισε εξέλιξη. Αν και, θέατρο θα μπορούσαν να θεωρηθούν ακόμα και προϊστορικά δρώμενα. Στα πρώτα χρόνια του Homo sapiens, η ομαδική ζωή ως δομή εξελίσσεται σε κάτι πιο σύνθετο από τη διάκριση ανάλογα με τη γενετήσια ορμή και μυϊκή δύναμη (πχ κυρίαρχο αρσενικό κυρίαρχο θηλυκό κλπ.) και θα ορίσει θέσεις-ρόλους εξελίσσοντας τις αγέλες σε πρώτες κοινωνίες. Εκεί προκειμένου να ερμηνευτούν φυσικά φαινόμενα όπως λχ ο καιρός και τα πρώτα ερωτήματα που αφορούν τη ζωή και το θάνατο, στα οποία δεν μπορούσε να διακρίνει αιτίες και σχέσεις, ο άνθρωπος προσέφυγε στη μυθοπλασία. Οι πρώτες εκδηλώσεις λατρείας αφορούν την ανάγκη του ανθρώπου να επηρεάσει τη ροή των γεγονότων (πχ, να φέρει βροχή ή να έχει καλή σοδειά) με μια ποικιλία από δρώμενα με κοινό χαρακτηριστικό μιμητικές κινήσεις ομαδικά ή ατομικά κι εκκλήσεις προς τις θεοποιημένες δυνάμεις και τα φαινόμενα. Έτσι μπορούμε να διακρίνουμε μια καλλιτεχνική έκφραση σε εμβρυακό στάδιο με λογικά κι αισθητικά στοιχεία κι έναν λόγο που δεν είναι ακόμα οργανωμένος. Το θέατρο όπως το γνωρίζουμε σήμερα ,δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στην Αρχαία Αθήνα, σαν μια εξέλιξη του διθυράμβου. Ο Διθύραμβος ήταν αυτοσχέδιο χορικό, λατρευτικό και θρησκευτικό άσμα, προς την λατρεία του θεού Διονύσου. Ψαλλόταν από ομάδα πενήντα ανδρών ή γυναικών, μεταμφιεσμένων ίσως σε τράγους με την συνοδεία αυλού, χορεύοντας γύρω από τον βωμό του. Το αρχαίο ελληνικό Θέατρο λοιπόν, βρίσκεται κάτω από την άμεση προστασία του Θεού. Ο ίδιος ο χώρος του Θεάτρου, είναι ένας ναός του Διονύσου. Στη μέση της πλατείας πάντα υπάρχει ο βωμός, η «τράπεζα», για να θυμίζει διαρκώς τον λόγο όπου συμβαίνον τα δρώμενα. Ας μην ξεχνάμε και την ύπαρξη των δραματικών αγώνων. Οι δραματικοί αγώνες συνδέονται με την αρχαία Αθήνα και ιδιαίτερα με το θέατρο του Διονύσου. Η διεξαγωγή των αγώνων αυτών, στον ιερό χώρο του Διονύσου, άρχισε να γίνεται μετά την οικοδόμηση του ναού προς τιμή του θεού. Ηθοποιοί παρουσίαζαν έργα κατά τη διάρκεια θρησκευτικών γιορτών, όπως τα Μεγάλα Διονύσια και τα Λήναια, με σκοπό την ανάδειξη και την προβολή της δραματικής ποίησης και του θεάτρου Διαμορφώθηκε, λοιπόν, η νότια πλευρά της Ακρόπολης, έτσι ώστε να συμπεριλάβει τον χώρο για τον κυκλικό λατρευτικό χορό, από τον οποίο προήλθε η ορχήστρα του θεάτρου, και τα εδώλια των θεατών. Επίσης, ο πρώτος των χορευτών, ο εξάρχων ,απέδιδε και κάποια αφήγηση σχετικά με την ζωή του θεού. Η εξέλιξή του χορού, οδήγησε στη γένεση της τραγωδίας, σύμφωνα με το θεωρητικό μοντέλο της δημιουργίας του δράματος του Αριστοτέλη. Η πρώτη μορφή του θεάτρου, σε όλη τη διάρκεια της ελληνικής αρχαιότητας, ήταν η τραγωδία. Ο Αριστοτέλης θεωρούσε την τραγωδία σαν το ύψιστο είδος καλλιτεχνίας. Πρόκειται για την μεταφορά στην σκηνή μιας ανθρώπινης πράξεως. Αντίθετα ο δάσκαλός του, Πλάτωνας, υποστήριζε ότι πρόκειται για μίμηση των συναισθημάτων που προέρχονται από την απομίμηση μιας πράξεως, δηλαδή η τραγωδία για τον Πλάτωνα, ήταν «μίμηση της μίμησης», θυμήσου φιλέ αναγνώστη τώρα τις μιμητικές διαδικασίες που πράττονται σε απόκρυφες τεχνικές. Κατά την αριστοτελική άποψη, οι απόψεις που προσεγγίζουν το ζήτημα από εθνολογική σκοπιά, εκκινώντας από τους πρωτόγονους χορούς και τις μιμικές τελετές βλάστησης, δίνουν το προβάδισμα στα στοιχεία της μεταμόρφωσης και της θεοληψίας, κοινώς λάμβαναν εντός το Θείο στοιχείο, μέσω της θεατρικής πράξεως. Ο δραματοποιός ποιητής Αισχύλος, ήταν μύστης και ιεροφάντης των Ελευσίνιων Μυστηρίων και κατηγορήθηκε για αποκάλυψη άρρητων μυστικών μέσω των έργων του. Κατά τον Ηρόδοτο, ο τραγικός ποιητής Φρύνιχος, τιμωρήθηκε με πρόστιμο και απαγόρευση του έργου του Μιλήτου Άλωσις, γιατί υπενθύμισε στους Αθηναίους «οικεία κακά», δραματοποιώντας την υποδούλωση της φυλετικά συγγενικής Μιλήτου. Ίσως με αυτό που είπα, κατανοείτε τι θεώρησαν ασέβεια! Οι τραγωδίες αρχικά, παρουσιάζονταν από την 10η μέχρι και τη 15η ημέρα του Ελαφηβολιών (Μάρτιος/Απρίλιος) και μετά τους κλασικούς χρόνους έως και την 7η μεσούντος, δηλαδή δύο ημέρες ακόμα. Είναι επίσης γνωστό ότι από το 486 π.Χ. κατά τη διάρκεια των εορτών παρουσιάζονταν κωμωδίες. Ο διαγωνισμός τραγικών ηθοποιών τοποθετείται χρονικά στα 449 ενώ των κωμικών πολύ αργότερα (329-312).Στο Αρχαίο ελληνικό θέατρο, πρωταγωνιστούσαν μονάχα άντρες και ακόμη και σε γυναικείους ρόλους ντύνονταν οι ίδιοι γυναίκες. Σε όλη την ιστορία, από το ρεαλισμό της Αναγέννησης μέχρι τα μοντέρνα ρεύματα του 20ου αιώνα, το θέατρο διατηρεί πάντα την ικανότητά του να προσφέρει κάθαρση, νοητική και ψυχική. Η κάθαρσις, που αφορά το θεατή, επιδιώκεται από την «τοιούτων παθημάτων» δηλαδή παρόμοιων δικών του παθημάτων. Θα έλεγα ότι, ακόμα και ασυνείδητα, όποιος ασχολείται με το θέατρο, επιβάλει το εγώ του σε ένα είδος μύησης! Άλλωστε, και η ίδια η λέξη ετυμολογικά προέρχεται από το ρήμα θεώμαι, που σημαίνει βλέπω, παρατηρώ. Στην Ανατολή, κυρίως στην Ινδία και στις χώρες που επικράτησε ο Ινδουισμός, το Θέατρο αναπτύχθηκε αποκλειστικά σαν Τέχνη του Ιερού, όπως βλέπουμε και στο τεράστιο σε όγκο έπος της Ραμαγιάνα, που αφηγείται τις περιπέτειες του ημίθεου Ράμα. Το Θέατρο, εγκαινιάζει έναν καινούριο τύπο θεάματος μέσα στο σύστημα των δημόσιων γιορτών της πόλης και ως ιδιαίτερη μορφή έκφρασης, φανερώνει άγνωστες ως τότε πλευρές της ανθρώπινης εμπειρίας, σημαδεύει έναν σταθμό στη διαμόρφωση του εσωτερικού ανθρώπου. Το θέατρο ξεφεύγει από την πραγματικότητα. Ο ηθοποιός ουσιαστικά, νοητά εγκαταλείπει την προσωπικότητά του και μεταβαίνει και βιώνει, έστω και νοητά, μια άλλη πραγματικότητα και προσωπικότητα, Κάθε λέξη στο κείμενο, στο διάλογο ή στο μονόλογο, στοχεύει στην πρόκληση δράσης και παραγωγής συναισθήματος. Οι λέξεις, τα γεγονότα του κειμένου, ασφυκτιούν. Ζητούμενο είναι να αποκτήσουν φωνή και σκηνική υπόσταση περνώντας το ήθος στους χαρακτήρες των δρώντων. Το Θέατρο ξεπηδά από την ικανότητα του Νου να στήνει ένα παιχνίδι με τη πραγματικότητα, να σκέφτεται το πώς θα μπορούσαν να είναι τα πράγματα, να φαντάζεται, να δοκιμάζει, να φτάνει μέχρι να στήσει τον κόσμο με ένα τρόπο διαφορετικό. Η δυνατότητα του Νου να ανασυνθέσει τη πραγματικότητα για να την κρίνει και για να μάθει κάτι απ’ αυτήν, είναι η χαρακτηριστική διαφορά ανάμεσα στον άνθρωπο και το ζώο. Βιωματική μύηση στις αξίες του αρχαίου ελληνικού θεάτρου, μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τη διαδικασία που στοχεύει να οδηγήσει τον εκπαιδευόμενο μέσα από προσωπικές εμπειρίες στην εμβάθυνση. Ηθοποιοί, Θεατές, Χώρος, ενώνονται και συλλειτουργούν (θυμήσου φιλέ αναγνώστη, όταν σμίγουν άνθρωποι που επικοινωνούν αληθινά, μπορούν να δημιουργήσουν έναν ολόκληρο κόσμο και ακριβώς αυτό ακριβώς κάνει ένας θίασος). Αυτό το σημείο της διαφοράς ανάμεσα σε άνθρωπο και ζώο, είναι το σημείο απ’ όπου ξεπηδά η έννοια του Ιερού. Εν τέλει, συχνά ο ενσυνείδητος στόχος είναι η απελευθέρωση, η προσπάθεια να ξεπεραστούν οι τυποποιημένοι τρόποι με τους οποίους κανείς σχετίζεται με τους άλλους και να έρθει σε επαφή με τα βασικά στοιχεία του σώματός του, του συναισθήματος, των σκέψεων που μπορούν αβίαστα να αναδυθούν. Η παράδοση των διδαγμάτων σε κάθε μυητικό βαθμό,γίνεται μέσω ενός θεατρικού δρώμενου που αποκαλείται «μύηση» - να γιατί ο ηθοποιός είναι ένας σύγχρονός μικρός μύστης!

ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ 

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΞΙΦΟΥΣ

 

Η σημασία του σπαθιού είναι κυρίως συμβολική, αντιπροσωπεύοντας δύναμη, δικαιοσύνη, τιμή, και στρατιωτική εξουσία, ενώ σε πνευματικό επίπεδο συμβολίζει την ανδρεία, την πνευματική μάχη και την αλήθεια. Ως ιστορικό όπλο, το σπαθί ήταν σύμβολο του πολέμου και της εξουσίας, αλλά σήμερα η αξία του έγκειται στη συμβολική του υπόσταση και όχι στην πρακτική του χρήση. Το σπαθί βοηθά στην καταστροφή του εισβολέα, του εχθρού- σφετεριστή και γενικότερα στην αντιμετώπιση του «κακού», όποια μορφή και αν αυτό έχει. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη και την αξία που δόθηκε στο σπαθί  από αυτούς που είχαν την τιμή και την ευθύνη να το χρησιμοποιήσουν για την υπεράσπιση των ανθρώπινων αξιών και της Δικαιοσύνης. Το σπαθί, λόγω των μοναδικών ιδιοτήτων που φέρει, χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο σε πολλούς παραδοσιακούς μύθους.  Στην ελληνική μυθολογία έχουμε τον Αιγέα, πατέρα του Θησέα, που έκρυψε το σπαθί και τα σανδάλια του κάτω από ένα βράχο, με την προϋπόθεση να τα πάρει ο γιος του, όταν θα ήταν ικανός και θα είχε τη δύναμη να σηκώσει το βαρύ βράχο. Στη χριστιανική παράδοση, το σπαθί αποκτά βαθιά πνευματική σημασία. Η «ρομφαία» (δίκοπο σπαθί) συχνά συμβολίζει τον Λόγο του Θεού και τη θεϊκή δικαιοσύνη. Ένα από τα πιο γνωστά χωρία που περιλαμβάνει το συμβολισμό του σπαθιού είναι από την “Προς”. Αυτό το χωρίο, υποδηλώνει ότι ο λόγος του Θεού είναι ζωντανός και ισχυρός, ικανός να διαχωρίζει το καλό από το κακό, την αλήθεια από το ψέμα. Το σπαθί ως συμβολισμός εδώ, υποδεικνύει τη δυνατότητα του Θεού να κρίνει και να αποκαλύπτει τις βαθύτερες προθέσεις και σκέψεις των ανθρώπων. Το σπαθί στον πολιτισμό, συμβολίζει την δύναμη, την τιμή, την ανδρεία και την δικαιοσύνη, ενώ σε μεταφυσικό επίπεδο είναι σύμβολο του πνεύματος που εξευγενίζει την ύλη. Στην αρχαία Ελλάδα, το Σπαθί της Κομοτηνής, αντιπροσωπεύει την πολεμική τέχνη, ενώ στην ιαπωνική κουλτούρα, η κατάνα, είναι σύμβολο εξουσίας και δρόμος ζωής για τους σαμουράι. 

 

ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ 

Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΜΥΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ.

 

Η Αργοναυτική Εκστρατεία συμβολίζει την επίτευξη δύσκολων στόχων και την υπέρβαση εμποδίων μέσω της συνεργασίας, καθώς οι Αργοναύτες αντιμετώπισαν πολλούς κινδύνους για να φέρουν στην Ιωλκό το Χρυσόμαλλο Δέρας.Όπως φυσικά σεκάθε σωστή μύηση, για να γίνεις ήρωας πρέπει να μυηθείς στις δυσκολίες που πρέπει να αντιμετωπίσει ένας ήρωας - μόνο τότε είσαι άξιος να φέρεις τον τίτλο του ήρωα!Το Χρυσόμαλλο Δέρας συμβολίζει την εξουσία και το δικαίωμα στην ηγεσία, ενώ το ταξίδι αντιπροσωπεύει την πορεία προς την τελείωση και την ανάκτηση της δικαιοσύνης, καθώς η εκστρατεία έγινε για να αποκατασταθεί ο Ιάσονας στην κληρονομιά του. Η καταστροφή της Τροίας αποδείχθηκε ότι ήταν πραγματική ιστορία, όταν ο Σλήμαν ανακάλυψε το 1870 τα ερείπια της. Παρόμοια και η Αργοναυτική Εκστρατεία περιμένει τον δικό της «Σλήμαν», που θα τεκμηριώσει την πραγματική της ιστορία. Σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς, στην Αργοναυτική Εκστρατεία, συμμετείχαν περί τους πενήντα πέντε (55) ήρωες. Κατά τον Πίνδαρο συμμετείχαν δέκα (10), τον Απολλόδωρο τον Αθηναίο (180–110 π.Χ.) σαράντα (40) και κατά τον Απολλώνιο τον Ρόδιο εξήντα πέντε (65). Στους Αργοναύτες συμπεριλαμβάνονταν οι: Ιάσονας, Ηρακλής, Θησέας, Ορφέας, Άργος, Κάστωρ και Πολυδεύκης, Ίδας, Ίφικλος (του Θέστιου), Αταλάντη, Κάλαϊς και Ζήτης (φτερωτοί γιοι του Βορέα), Κηφέας, Παλαίμων, Νάβολος, Λαοκόων, Αμφιδάμας, Λαέρτης, Αυγείας, Αγκαίος ο Μέγας, Αγκαίος ο Μικρός, Άκαστος, Άκτωρ, Αμφιάραος, Μελέαγρος, Ύλας, Ίδμων, Αστερίων, Πολύφημος, Ίφικλος (του Φύλακα), Άδμητος, Εχίων, Ευρύαλος, Ασκάλαφος, Μόψος, Ευρυδάμας, Εργίνος, Ευρυτίωνας, Κάνθος, Οιλέας, Ίφιτος, Τελαμώνας, Πηλέας, Βούτης, Φάληρος, Τίφυς, Φλείας, Ταλαός και Λεώδοκος, Δηιλέων, Αυτόλυκος, Δάσκυλος, Φλογίος, οι τέσσερις γιοι του Φρίξου (Άργος, Μέλανας, Κυτίσωρος και Φρόντις), η Μήδεια, κ.α. (Απολλώνιος ο Ρόδιος, 1999:16-17).ΟΙάσονας,αρχικά έπρεπε να σκαρώσει ένα καράβι και να βρει συντρόφους που θα τον συνόδευαν στο μακρύ τουταξίδι, στην Κολχίδα. Το καράβι συμβολίζει την καινούρια κατεύθυνση που θα ακολουθήσει ο άνθρωπος στη ζωή του. Παρόλο που έχει συνδυαστεί με αποχωρισμούς ναυτικών, το συγκεκριμένο, η «Αργώ», το πλοίο των Αργοναυτών, είναισύμβολο της αναζήτησης, της περιπέτειας και της ενότητας για την επίτευξη ενός δύσκολου στόχου. Η λέξηΆργος,Αργώ, αργός, άργος κ.ά., έχουν την ίδια φωνητική ή μορφολογική ομοιότητα «σημαίνοντος», αλλά διαφέρουν αισθητά στη σημασία (διαφορά «σημαινομένου»). Το ιδιότυπο αυτό γλωσσικό φαινόμενο, ειδικά για την προηγούμενη ομάδα λέξεων, έχει τις αρχές του στην ευρεία πελασγική γλώσσα  και στις δυσδιάκριτες γραμματικές διαφορές ορισμένων λεκτικών ριζών της. Το όνομά“Άργος” θα το βρούμε επίσης στηνμητρόπολη της Αργολίδας. Στα μυθικά χρόνια το συναντάμε και ως παρακάτω:

1.   Αμφιλοχικόν Άργος, η μητρόπολη της ευρύτερης Αιτωλίας. Μυθική αποικία.

2.   Αχαϊκόν Άργος, ολόκληρο το κράτος του Αγαμέμνονα ή το σύνολο της αχαϊκής Πελοποννήσου. Ομηρικά χρόνια.

3.   Πελασγικόν Άργος, το κράτος του Αχιλλέα ή ολόκληρη η πεδινή Θεσσαλία. Ομηρικά χρόνια.

4.   Πόλη στο νησί Νίσυρο. Αποικία του 9^ου π.Χ. αιώνα.

5.   Άργος των Πελασγών, πόλη στο νησί Κάλυμνος. Αποικία του 9^ου π.Χ. αιώνα.

6.   Ίππιον Άργος, πόλη της Απουλίας του Λατίου (Ιταλία). Αποικία του 9^ου π.Χ. αιώνα.

7.   Πόλη στο νησί των Φαιάκων. Αποικία του 9^ου π.Χ. αιώνα.

8.   0ρεστικόν Άργος, μητρόπολη της μακεδονικής Ορεστείας, 7^ος αι. π.Χ.

9.   Πόλη της Κιλικίας (Μ. Ασία). Αποικία του 6^ου π.Χ. αιώνα.

10.               Πόλη της Καρίας (Μ. Ασία). Αποικία του 6^ου π.Χ. αιώνα.

11.               Πόλη της Τροιζηνίας. Αποικία του 6^ου π.Χ. αιώνα.

12.               Ορεινό φρούριο της Καππαδοκίας (εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου), 4^ος π.Χ. αιώνας.

13.               Αρκετές πόλεις στις εσχατιές της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου (γραπτές αναφορές των ιστοριογράφων που τον ακολούθησαν), 4^ος π.Χ. αιώνας.

14.               Πόλη της Λοκρίδας. Αποικία, αβέβαιης χρονολόγησης.

Ο Ιάσονας, έστειλε κήρυκες σε όλη την επικράτεια και όλοι οι Έλληνες ήρωες έτρεξαν στο κάλεσμά του. Ο Ιάσων, σαν γνήσιοςμυημένος,καλούσε τους υπόλοιπους μυημένους να του συμπαρασταθούν. Δεν είναι τυχαίο ότι,οι σύντροφοι του είχανπεράσει την δική τους μύηση πριν. Η ίδια η θεά Αθηνά τους έμαθε την τέχνη να συναρμολογούν τα κομμάτια για ένα μεγάλο και γερό καράβι. Τους έδωσε μάλιστα και ένα θαυμάσιο κομμάτι ξύλο για να φτιάξουν την πλώρη από την θαυματουργή βελανιδιά της Δωδώνης, που με τη μεσολάβηση του Δία έδινε χρησμούς. Εκείνο το κομμάτι του ξύλου είχε το χάρισμα του λόγου. Το καράβι το ονόμασαν «Αργώ» προς τιμήν του Άργου, που ήταν ο υπεύθυνος για την κατασκευή του, και σήμαινε λαμπρό, φωτεινό. Ο Ιάσονας πήγε στον Αιήτη.ΟΑιήτης ήταν θρυλικός βασιλιάς της αρχαίας Κολχίδας. Υφίσταται, αλλά ατεκμηρίωτη, η πρόταση για σύνδεση του βασιλικού ονόματος με την αρχαία Ελληνική λέξη "Αιετός" ή "Αετός". Ο Αιητής ήταν γιος του θεού Ήλιου και της Ωκεανίδος, Πέρσης,αδελφός της Κίρκης, του Πέρση και της Πασιφάης.Τα παιδιά του ήταν η Μήδεια, η Χαλκιόπη και ο Άψυρτος. Η σύζυγος του ήταν η Ιδυία, μικρότερη κόρη του Ωκεανού, ή η Αστεροδεία μια Καυκασία Ωκεανίδα, ή η Νηριήδα Νέαιρα ή η Κλυτίη ή η Ιπσία ή η Ευρυλύτη.Όπως καταλάβατε,πρόκειται για βασιλιάημίθεο!

Ο Ιάσονας του μίλησε για την αποστολή που του εμπιστεύτηκε ο Πελίας και του εξήγησε μάλιστα πως ήταν θέλημα της Ήρας. Αυτός δεν αρνήθηκε να του παραδώσει το χρυσόμαλλο Δέρας, του έβαλε όμως πολλούς όρους. Δίχως κανένα βοηθό, ο Ιάσονας έπρεπε να ζέψει στο αλέτρι δύο ταύρους με χάλκινα πόδια, που έβγαζαν από τα ρουθούνια τους φλόγες. Να οργώσει μ’ αυτά ένα χωράφι και να σπείρει στις αυλακιές τα δόντια που θα του έδινε ο βασιλιάς. Μα δεν του είπε πως από τα δόντια θα έβγαιναν στρατός και πολεμιστές να χτυπήσουν τον Ιάσονα και φυσικά, δεν θα του άφηναν και πολλές ελπίδες για να ζήσει. Αυτό ήταν το σχέδιο του Αιήτη για να ξεφορτωθεί το ξένο πριγκιπόπουλο.

Η βασιλοκόρη, η Μήδεια, είδε τον Ιάσονα και τον ερωτεύθηκε. Η Μήδεια ήταν πανίσχυρη μάγισσα. Από τη θεία της, τηνΚίρκη, είχε μάθει την τέχνη της μαγείας, την οποία χρησιμοποιούσε σ' όλη τη ζωή της. Κοινώς, ήταν μία πιοσύγχρονηΚίρκη που ο Ιάσοναςτιθάσευσε, κάνονταςτην γυναίκα του! Η Μήδεια  έπεισε τις κόρες του Πελία να τεμαχίσουν το σώμα του πατέρα τους και να το βράσουν, γιατί έτσι δήθεν θα κατόρθωναν να τον κάνουν πάλι νέο. Προς το τέλος της ζωής της κατέβηκε στα Ηλύσια Πεδία, όπου και έγινε σύζυγος του Αχιλλέα, παραμένοντας αθάνατη. Δεν μιλάμε φίλε αναγνώστη, για μια κοινή βασιλοπούλα,αλλά για θεότητα!

Η Μήδεια βάζει τον Ιάσονα να της υποσχεθεί πως θα την πάρει γυναίκα του, αν θα τον έβγαζε από τη δύσκολη θέση. Ο Ιάσονας της το ορκίστηκε και με τα μαγικά βάλσαμα της Μήδειας, ο Ιάσονας κατάφερε και πήρε το χρυσόμαλλο Δέρας από το δάσος του Άρη. Η αρχαιότερη μορφή τού θεωνυμίου Ἄρης συναντάται στη Γραμμική Β΄ με τον τύπο a-re = Ἄρει (τύπος δοτικής). Η ετυμολογική προέλευση δεν είναι επιβεβαιωμένη· συνήθως προτείνεται η σύνδεση με το αρχ. ἀρή/ἀρά «κατάρα, καταστροφή» ή με το αρχ. ἄρος «βοήθεια, όφελος», αν και αρκετοί θεωρούν πιθανή την προελληνική του αρχή. Δεν σχετίζεται ετυμολογικά με το αντίστοιχο λατινικό Mars, -tis. Επίσης, η εκστρατείαπέρασε από τονησί των Φαιάκων, την σημερινή μας Κέρκυρα. Η θέα της ελληνικής γης σκόρπισε ενθουσιασμό στις τάξεις των Αργοναυτών. Όμως το μένος του Δία δεν είχε κοπάσει και αποφάσισε να τους ταλαιπωρήσει κι άλλο για τον θάνατο του αθώου Άψυρτου, μέχρι να εξιλεωθούν. Το καράβι ξεκίνησε και πέρασε τη θάλασσα με τις Σειρήνες. Οαναγνώστηςμπορεί να κατανόησή τα κοινάστοιχεία του μύθου με την Οδύσσεια του Ομήρου!Οι Αργοναύτες ξέφυγαν από τούτον τον κίνδυνο, γιατί είχαν μαζί τους τον μουσικό Ορφέα. Ήχοςεναντίονήχου θα έλεγα, μια μονομαχίασυχνοτήτων! Στη συνέχεια η Αργώ θα έπρεπε να περάσει από το στενό με τα δύο τέρατα, τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη. Οι Αργοναύτες δεν θα είχαν ελπίδα να γλυτώσουν από τα τέρατα αυτά, αν δεν είχαν και πάλι τη θεϊκή βοήθεια της θεάς Ήρας. Βγαίνοντας στην θάλασσα η Αργώ δέχτηκε και πάλι τους βόρειους ανέμους του Δία, ο οποίος τους έστειλε ακόμα πιο νότια στη μακρινή Λιβύη. Φεύγοντας και από εκεί αντίκρισαν τις ακτές της Κρήτης, που εκείνη την εποχή την φύλαγε από τις επιδρομές ένα τεράστιο κατασκεύασμα, ο Τάλως, κάτι σαν τα σημερινά ρομπότ που έπαιρνε στα χέρια του τους επίδοξους εχθρούς της Κρήτης, τους έκανε κομμάτια και τους πετούσε και πάλι μες στην θάλασσα. Η Μήδεια χρησιμοποίησε και πάλι τα μαγικά της και γλύτωσαν. Οι Αργοναύτες πανηγύρισαν την νίκη αυτή και πήραν τα απαραίτητα εφόδια προτού αναχωρήσουν και πάλι προς τα βόρεια για την Ιωλκό. Ο συμβολισμός του όλου  ταξιδιού εκτείνεται από την προσωπική ανακάλυψη και την αλλαγή, μέχρι την ίδια τη ζωή και το νόημα της ύπαρξης, με έμφαση στην πορεία παρά στον τελικό προορισμό, όπως υπογραμμίζει και ο στίχος του Καβάφη "σημασία έχει το ταξίδι και όχι ο προορισμός", τη διαδρομή προς την αυτογνωσία, την εξερεύνηση νέων τόπων και την επαφή με διαφορετικές κουλτούρες.Το ταξίδι γίνεται μέρος μας. Στην πραγματικότητα, ο προορισμός που επιλέγουμε έχει μια εσωτερική αξία. Ταξιδεύουμε για να αποσπαστούμε από την καθημερινότητά μας, να ανακαλύψουμε νέους πολιτισμούς, να πραγματοποιήσουμε τα όνειρά μας, να βρούμε απαντήσεις, να θρέψουμε τη ζωτικότητά μας ή να ικανοποιήσουμε μια ανάγκη. Ταξιδεύουμε για να αλλάξουμε, για να θυμηθούμε ποιοι πραγματικά είμαστε. Αυτόέκαναν με μυητικότρόπο και οι Αργοναύτες. Ο καθηγητής Οκροστσβάριντζε στο Πανεπιστήμιο της Γεωργίας λέγει ότι: «η Αργοναυτική εκστρατεία δεν ήταν αποκύημα φαντασίας» και συμπληρώνει: «Αφού συγκρίναμε τα στοιχεία, τα γεωλογικά δεδομένα, τους μύθους και τις ιστορικές πηγές, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι ο Ρωμαίος ιστορικόςΑππιανός ο Αλεξανδρεύς (90-170 π. Χ) είχε δίκιο όταν έλεγε ότι είχε ιστορική βάση ο μύθος των Αργοναυτών, που ξεκίνησαν εκστρατεία».Ο μύθος πλάστηκε από τον άνθρωπο για τον άνθρωπο και εκφράζει αρχέτυπες Αλήθειες, δηλαδή κλείδες που καθοδηγούν τους αναζητητές στην πορεία τους προς την ολοκλήρωση. Με το πέρασμα χρόνων και χρόνων, με την επανάληψη από γενιές σε γενιές, ο μύθος δεν ήταν παρά ο φορέας των δυνάμεων και των εμπειριών του ανθρώπου μέσα από τη μακραίωνη ιστορία του. Οι ήρωες στο πλευρό του είναι τα δεκανίκια που θα τον βοηθήσουν για τον τελικό του προορισμό. Είναι εκπαιδευμένοι φορείς της φύσης του, που έχουν αναδυθεί από το συλλογικό ασυνείδητο και διευκολύνουν τη δύσκολη πορεία του, ώστε να πολωθεί ανεπηρέαστη η ουσιαστική του ύπαρξη στον πραγματικό της σκοπό. Ο ήρωας επιστρέφει θριαμβευτής. Έχει κυριαρχήσει στο θάνατο και έχει ανασύρει από τα βάθη της εσωτερικής του ύπαρξης τη Χριστική συνείδηση, που συμβολίζεται από το Χρυσόμαλλο Δέρας. Ένα μέρος της δύναμής του πηγάζει από τη Μήδεια, πράγμα που δείχνει ότι βρίσκεται σε πλήρη επαφή με τις ψυχικές δυνάμεις του. Επιστρέφοντας στην πατρίδα, ο Ιάσονας παρέδωσε το Χρυσόμαλλο Δέρας στον Πελία, αλλά εκείνος δεν κράτησε τον λόγο του και δεν έδωσε τον θρόνο στον Ιάσονα. Ο Ιάσονας παντρεύτηκε τη Μήδεια και πήγαν μαζί στην Κόρινθο, όπου αφιέρωσε την Αργώ στον Θεό Ποσειδώνα και διοργάνωσε αγώνες προς τιμήν του.

 

ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ 

 

Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ

 

Η "Μύηση του Πλάτωνα" αναφέρεται στη φιλοσοφική και πνευματική του διεργασία, η οποία συνδέεται στενά με τη διδασκαλία του Σωκράτη, την εμπλοκή του στα αρχαία Μυστήρια, και τη θεωρία της ανάμνησης, όπου η ψυχή ανακαλεί λησμονημένες αλήθειες. Η μαθητεία του κοντά στον Κράτυλο, οπαδό της σκέψης του Ηρακλείτου, και η ενασχόληση του με τον τραγικό λόγο, έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτόν. Στα Μέγαρα έμεινε λίγο καιρό και από εκεί πήγε στην Κυρήνη όπου παρακολούθησε μαθήματα γεωμετρίας.Ο ίδιος ο Πλάτων ήταν Μυημένοςκαι η φιλοσοφία του ενσωματώνει στοιχεία από τα Μυστήρια.“Φαίνεται ότι εκείνοι οι οποίοι ίδρυσαν τα μυστήρια δεν είναι τυχαίοι, αλλά πράγματι από παλαιούς χρόνους συμβολικώς υποδηλούν ότι, όποιος ακατήχητος και μη μεμυημένος έρχεται εις τον Άδη, θα κείται εις τον βόρβορον, ο δε κεκαθαρμένος και μεμυημένος, όταν μεταβεί εκεί, θα κατοικεί μετά των θεών.” (ΦΑΙΔΩΝ 69 c). Η φιλοσοφική μύηση του Πλάτωναπραγματοποιήθηκε μέσα στον κύκλο του Σωκράτη. Ο Πλάτων ήταν ένας από τους λίγους σωκρατικούς, που όχι μόνο άλλαξαν στάση ζωής επηρεασμένοι από την έντονη προσωπικότητα του δασκάλου τους, αλλά και προσπάθησαν να αξιοποιήσουν τα φιλοσοφικά του διδάγματα. Σε πρώτη προσέγγιση ένας πλατωνικός διάλογος θυμίζει στον σύγχρονο αναγνώστη, θεατρικό έργο. Φέρνει μπροστά μας, σε έναν προσεκτικά στημένο σκηνικό διάκοσμο, ιστορικά πρόσωπα του 5ου αιώνα π.Χ. που συζητούν με πάθος σημαντικά προβλήματα της ζωής τους, χρησιμοποιώντας μια γλώσσα τρέχουσα και κατανοητή. Οι συζητήσεις, άλλοτε καταλήγουν σε απορία, και άλλοτε ο πρωταγωνιστής (κατά κανόνα, ο Σωκράτης) επιβάλλει την άποψή του. Όλοι οι διάλογοι είναι γραμμένοι με τέτοιο τρόπο ώστε να διαβάζονται ως αυτοδύναμα έργα. Ο μεγάλος Φιλόσοφος έγινε δεκτός στις αιγυπτιακές μυστηριακές τελετές του Όσιρι και της Ίσιδας, όταν ήταν 47 χρόνων. Τα Μυστήρια στην αρχαιότητα χωρίζονταν στα Μικρά και στα Μεγάλα. Τα Μικρά Μυστήρια ήταν προκαταρκτική φάση για τη συμμετοχή στα Μεγάλα. Η Κάθαρση και ο εξαγνισμός ήταν το πρώτο βήμα. Ο Πλάτωνας χρησιμοποίησε τα συστήματα των Μυστηρίων στη Φιλοσοφική Σχολή του, μία Σχολή όπου διδάσκονταν οι επιστήμες, οι τέχνες, η ηθική, η νομοθεσία, η φιλανθρωπία, η λατρεία της αληθινής και πραγματικής φύσης τωνκοσμικών φαινομένων. Εσωτερικά, κατά τη διάρκεια των Μυστηρίων, δίνοντανπρακτικές αποδείξεις για τη φύση των κοσμικών φαινομένων.Μέσω της φιλοσοφίας και του μυστηριακού θεάτρου, εκλαϊκεύτηκαν οι διδασκαλίες των Μυστηρίων. Στο σύστημά του αυτό, η ύψιστη ιδέα του αγαθού, του καλού, γίνεται ένα με το Θεό. Ο Θεός, μας λέει ο Πλάτωνας, δημιούργησε τον κόσμο για να υπάρχουν οι ιδέες ως παραδείγματα. Η ψυχή μας υπήρχε πριν γεννηθούμε, όμως με τη γέννησή μας αυτή, εισήλθε στο σώμα μας και δεσμεύτηκε μέσα του. Το σώμα μας λοιπόν, θεωρείται ο τάφος της ψυχής μας. Εφόσον δηλαδή, η ψυχή είδε τις ιδέες (επειδή υφίσταντο πριν από το σώμα), η ψυχή περνά από διάφορες φάσεις («μετενσωματώσεις ή μετενσαρκώσεις»), ώσπου ν’ απαλλαγεί τελικά από τα σωματικά δεσμά. Ένας μεγάλος πρωταγωνιστής σ’ αυτή τη διαδικασία είναι ο Πλάτωνας πουακολούθησετουςκανόνες και έγραψε σε συμβολική γλώσσα.Ο Πλάτωνας θεοποιώντας το φιλόσοφο θεωρεί, από θέση αρχής, ότι συνδυάζει και τις γνώσεις και το ηθικό ανάστημα να διαχειριστεί την εξουσία. Όμως, η – από θέση αρχής – καταλληλότητα ενός προσώπου για τη διαχείριση της εξουσίας είναι η ολοφάνερη όψη του ολοκληρωτισμού που επιβάλλεται και καθαγιάζεται με αναπόδεικτα δόγματα. Γιατί η ηθικότητα του φιλοσόφου πρέπει να αποδειχθεί καθώς η γνώση, από μόνη της, δεν ταυτίζεται με την ηθική. Δίνοντας στους μαθητές την δυνατότητα ανάπτυξης των αρετών, όπως η προάσπιση του ομαδικού συμφέροντος, τους βοηθούσε στην εισδοχή τους και στη διδασκαλία που τους προετοίμαζε για τη Μύηση. Στον Φαίδρο, ο φιλόσοφος αναφέρεται στο χάσιμο των πνευματικών φτερών του ανθρώπου και στη λανθάνουσα, τώρα πια, μέσα στην ανθρώπινη ψυχή, δύναμη για ανάπτυξη και πνευματικό πέταγμα. Όμως, τα μυστήρια δόθηκαν στους ανθρώπους ακριβώς για να μπορέσουν ν’ ανυψωθούν ξανά. Επηρεασμένος ο Πλάτωνας προφανώς από τον Ξενοφάνη, κρί­νει τη μυθική σκέψη των προγόνων του και ιδιαίτερα τη μυθική σύλληψη του θείου. Κατακρίνει τον ανθρωπομορφισμό, επειδή ­θεωρεί ότι οι άνθρωποι πλάθουν τους θεούς τους σύμφωνα με τα δικά τους πρότυπα, τα δικά τους γνωρίσματα και αδυναμίες, γεγονός που αποτελεί αιτία κακοδιοίκησης των πόλεων. Οι πλατωνικοί μύθοι είναι, θα λέγαμε, «υποθέσεις εργασίας» προς κρίση, απόρριψη ή αποδοχή. Δεν αποκλείουν, αντίθετα προκαλούν την κριτική, την αμφισβήτηση, το λογικό έλεγχο, ενώ ο παραδοσιακός μύθος προκαλεί αντιδράσεις συναισθηματι­κές, θετικές ή αρνητικές. Ο Πλάτων, υπήρξε ο δεύτερος της μεγάλης τριάδας των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων -Σωκράτης, Πλάτων και Αριστοτέλης- που έθεσαν σε συνάφεια ο ένας προς τον άλλον τα φιλοσοφικά θεμέλια του Δυτικού πολιτισμού. Ημεταγενέστερη του Πλάτωνα φιλοσοφία, της Ελλάδας και της Ευρώπης τουλάχιστον, έχει τόσο καίρια επηρεαστεί από τη φιλοσοφία του ή και από το θρύλο του ακόμα, ώστε πρέπει μάλλον να χαρακτηρισθεί ως μεταπλατωνική. Ένας Άγγλος φιλόσοφος γράφει πως, οι  μεταγενέστεροι του Πλάτωνα φιλόσοφοι μοιάζει να έγραψαν με τα έργα τους υποσημειώσεις απλώς στα δικά του έργα του.

ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ