ΗΡΑΙΟ ΠΕΡΑΧΩΡΑΣ

 

 

 

 

 

 

ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ

Η Θεά Ήρα, κόρη του Κρόνου και της Ρέας, αδερφή του Δία και νόμιμη σύζυγος του, ήταν η σπουδαιότερη και αρχαιότερη Θεά του Ελληνικού Δωδεκάθεου. Η Θεά δεν έχει δικό της ιδιαίτερο μυθολογικό κύκλο. Όλοι οι μύθοι που μιλούν για αυτήν, συνδέονται με τον Δία και την παρουσιάζουν σαν υπόδειγμα γυναίκας, από όπου και θεωρείται προστάτιδα του γάμου, του τοκετού και της μητρότητας. Το αρχαιότερο κέντρο λατρείας της ήταν το Άργος, ενώ οι γιορτές που τελούνταν εκεί προς τιμήν της, είχαν κυρίως πολεμικό χαρακτήρα και ονομάζονταν Ηραία. Ο σημαντικότερος όμως τόπος λατρείας της, ήταν η Σάμος, όπου εκεί τελούσαν τον Ιερό Γάμο που συμβόλιζε την ένωση της με τον Δία. Παρόλο αυτά η λατρεία της, ήταν εξαπλωμένη σε όλη την Ελλάδα, ενώ οι Ναοί προς τιμήν της, είχαν το όνομα Ηραίον. Ένας από τους αρχαιότερους Ναούς της Θεάς που ανασκάφτηκε και ανακαλύφθηκε από τον διευθυντή της Βρετανικής Σχολής Αθηνών Χάμφρευ Πέιν το 1930-1933, είναι το Ηραίον της Περαχώρας Λουτρακίου, όπου εκεί υπήρχε και το μοναδικό Μαντείο της Θεάς στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την μυθολογία, εκεί έφτασε τρομοκρατημένη η μεγάλη μάγισσα Μήδεια, η οποία αφού σκότωσε ανέντιμα την Γλαύκη την κόρη του Κρέοντα για να εκδικηθεί τον Ιάσονα, έτρεξε να σώσει τα παιδιά της Μέρμερο και Φέρητα, κρύβοντας τα μέσα στο Ιερό της Θεάς. Οι Κορίνθιοι όμως, δεν άργησαν να ανταποδώσουν το έγκλημα και έτσι βρίσκουν και σκοτώνουν τα δύο αθώα παιδιά. Το έγκλημα όμως αυτό των Κορινθίων, έγινε αιτία να προκαλέσει την οργή της Θεάς και να πέσει φοβερή αρρώστια σ’ αυτούς. Έτσι λοιπόν το Μαντείο, τους φανέρωσε τον μεγάλο θυμό της Θεάς Ήρας για το έγκλημα που έπραξαν μέσα στο Ιερό της, αλλά και τον τρόπο που έπρεπε να ακολουθήσουν για να γλιτώσουν και να εξιλεωθούν, καθιερώνοντας γιορτές πένθους και εξιλέωσης. Από τότε θεσπίστηκαν τα Ηραία, όπου μεγάλη πομπή με πυρσούς, ξεκινούσε από την Κόρινθο, περνούσε από το Λουτράκι, έφτανε στην Περαχώρα και κατέληγε στο Ιερό της Λιμένιας Θεάς. Έπειτα ακολουθούσαν θυσίες, καθώς και μία αναπαράσταση όλων των γεγονότων, με τον Ιάσονα και την Αργοναυτική εκστρατεία, τους κρυφούς γάμους με την Μήδεια, τον ερχομό της στην Κόρινθο μετά την Ιωλκό, την προδοσία του Ιάσονα, την ζήλεια της Μήδειας που την έσπρωξε να σκοτώσει την Γλαύκη και τέλος το έγκλημα των Κορινθίων, που έγινε μέσα στο Ιερό της Θεάς. Κατόπιν, επέλεγαν επτά νέους και νέες της Κορίνθου και αφού τους ξύριζαν το κεφάλι και τους έντυναν στα μαύρα, τους προήγαγαν για την ετήσια θυσία στον Ναό της Ήρας. 

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ

Εκεί που αναπαύεται η βυθισμένη αρχαία πολιτεία Αίγειρος, η οποία βρισκόταν απέναντι από την Κόρινθο και γι’ αυτό οι Κορίνθιοι την είπαν Πέρα-Χώρα, βρίσκεται η περιοχή του Ηραίου, τοπίο ιδιαίτερου κάλλους, με το γραφικό λιμανάκι που πλαισιώνεται από τα ερειπωμένα Ιερά της Ήρας Ακραίας και Ήρας Λιμενίας, χώροι σεπτοί που προσκύνησαν οι Έλληνες τουλάχιστον από τον 8ο αιώνα π. Χ, ως το τέλος της αρχαιότητας. ‘ Ο Άδωνις’ της αρχαιότητας ή ο ‘Ολύμπιος’   Χάμφρευ Πέιν, όπως τον αποκαλούσαν όχι μόνο όσοι τον γνώριζαν αλλά και το σύνολο των κορυφαίων αρχαιολόγων της εποχής του Μεσοπολέμου, σε ηλικία μόλις 34 χρόνων, κατόρθωσε να εκτιναχθεί στο Πάνθεον των σημαντικών αρχαιολόγων που πέρασαν από την Ελλάδα και έκαναν σημαντικές ανασκαφές. Το φθινόπωρο του 1929, αναλαμβάνει την θέση του Διευθυντή της Βρετανικής Σχολής Αθηνών και καταφέρνει να φέρει ένα νέο πνεύμα στην σημαντική σχολή και να μεταδώσει κύματα ενθουσιασμού στους φοιτητές. Με την άσβεστη ελπίδα μιας σημαντικής ανακάλυψης, πηγαίνει στο σημείο με τον φάρο, που από μακριά παρακολουθούσε στην Περαχώρα. Έλπιζε πως εκεί υπήρχαν σημαντικά ευρήματα που δεν είχαν καταστραφεί,  καθώς οι Ρωμαίοι κατακτητές  ήταν απασχολημένοι με την λεηλασία της Κορίνθου απέναντι. Πίστευε πως εκεί βρίσκεται ένας Ναός αφιερωμένος στην Ήρα, όπως περιέγραφε ο Πλούταρχος. Τον Μάιο του 1930, ανασκάπτεται μέρος ενός Ναού του 6ου αιώνα π. Χ, αφιερωμένο στην Ήρα Ακραία, της οποίας η λατρεία άρχισε κατά την γεωμετρική περίοδο. Ο Ναός ήταν δωρικού ρυθμού με ορθογώνια κάτοψη, ενώ συνοδευόταν στο ανατολικό τμήμα του, από έναν επιμήκη βωμό με διακόσμηση τριγλύφων. Γύρω από τον βωμό, προστέθηκαν κατά τον 4ο αιώνα π. Χ, οκτώ ιωνικοί κίονες, οι οποίοι στήριζαν ένα στέγαστρο που προστάτευε τους Ιερείς και την Ιερή φλόγα, από τους ισχυρούς ανέμους της περιοχής. Την ίδια περίοδο και ανατολικότερα, οικοδομείται μία στοά διώροφη, η οποία αποτελούνταν από δωρικούς κίονες στο ισόγειο και ιωνικούς στον πρώτο όροφο, ενώ η όλη κατασκευή σχημάτιζε στην θέα του ένα Γ. Στην δυτική πλευρά του Ναού, ανασκάφτηκε ένα κτίριο που αποτελούσε τον χώρο της αγοράς και χρησίμευε για θρησκευτικούς και εμπορικούς σκοπούς. Κατά την διάρκεια των ανασκαφών και σε απόσταση περίπου διακοσίων μέτρων, αποκαλύπτεται το δεύτερο τμήμα του Ναού, το λεγόμενο Ιερό της Ήρας Λιμενίας, ένα ορθογώνιο οικοδόμημα στο οποίο λατρευόταν η Θεά, ενώ στην απέναντι πλευρά, βρίσκονταν κάποιες εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούνταν ως εστιατόριο και βοηθητικός χώρος για τους επισκέπτες του Ναού. Ανάμεσα στον Ναό και τις εγκαταστάσεις αυτές, υπήρχε μία λιμνούλα που συγκρατούσε τα νερά της βροχής, ενώ κάτω από την επίχωση της κατά την διάρκεια των ανασκαφών, ήρθαν στο φως διακόσια κινητά Ιερά σκεύη, που χρησιμοποιούσαν προφανώς οι Ιερείς στις τελετουργίες. Ενδιαφέρον επίσης αποτελεί και μία δεξαμενή που ήρθε στο φως σε πολύ κοντινή απόσταση από τον Ναό, η οποία αποτελούνταν στο κέντρο από μία σειρά πεσσούς που στήριζαν την στέγη, ενώ σε σύνολο με τις αψιδωτές στενές πλευρές της, προσέδιδε άριστη στεγανότητα και αποτελούσε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα υδροσυλλεκτικά έργα του 4ου αιώνα. Στα τέλη του 5ου αιώνα κτίστηκαν τα πρώτα τείχη, ενώ το 146 π. Χ με την καταστροφή της Κορίνθου από τους Ρωμαίους, τα πάντα παρήκμασαν. 

ΑΠΟ ΤΟ ΧΘΕΣ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

Ο αρχαιολογικός χώρος του Ηραίου της Περαχώρας, έχει συνολική έκταση περίπου 245x45 μέτρα, η οποία αγκαλιάζει τον μικρό όρμο, όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες και εκτείνεται προς τα πάνω, σε ένα μικρό πλάτωμα. Το μέρος, είναι γνωστό σήμερα σαν Κάβος Μελανγκάβι, ενώ τα δύο Ιερά της Ήρας Ακραίας και της Ήρας Λιμενίας, δημιουργούσαν την εντύπωση στους αρχαιολόγους, πως πρόκειται για δύο ξεχωριστά Ιερά. Σήμερα όμως οι έρευνες , έφτασαν στο συμπέρασμα πως πρόκειται για ένα Ιερό, αυτό της Ήρας Λιμενίας-Ακραίας. Ο αρχαιολογικός χώρος του Ηραίου της Περαχώρας με τα πιο σημαντικά λείψανα του πρώιμου Κορινθιακού Πολιτισμού, αποτελούσε κατά τα προρωμαικά χρόνια, ζωτικό τμήμα της Κορινθιακής γης, ενώ η Κορινθιακή τέχνη των γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων, δεν θα ήταν γνωστή αν δεν υπήρχαν τα ευρήματα της Περαχώρας. Μπορεί λοιπόν η Ελλάδα να είναι μικρή σε έκταση, αλλά είναι τόσο μεγάλη σε δόξα και πολιτισμό, αφού διαδόθηκε σε όλες τις Ηπείρους, που ευεργέτησε ολόκληρο το ανθρώπινο γένος!!!

ΓΡΑΦΕΙ Η ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΜΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΝΕΡΑ.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΑΡΧΕΙΟ ENTERSTAR

Υποσημείωση: Το θέμα πρωτοαναφέρθηκε στον χώρο του αγνώστου από το περιοδικό ‘Τρίτο Μάτι’ , σε άρθρο του ερευνητή-συγγραφέα Ν. Β. ΛΙΤΣΑΣ.

ΤΡΟΦΩΝΙΟ ΑΝΔΡΟ

 

Mια σοφή έκφραση λέει, ότι δεν έχει σημασία πόσα χρόνια θα ζήσεις,αλλά το τι θα καταφέρεις να πετύχεις κατά την διάρκεια του χρονικού διαστήματος που ονομάζουμε ζωή.Κάποιος μπορεί να ζήσει 100 χρόνια ,καταφέρνοντας λίγα ,ενώ κάποιος άλλος μέσα σε 10 χρόνια να ζήσει μια ολόκληρη ζωή.Φαντάζομαι ότι όλοι θα συμφωνήσουμε σε αυτό,ωστόσο υπάρχει μια λέξη κλειδί που ανάλογα από ποιο οπτικό πεδίο την αντιλαμβάνεται ο καθένας μας,μπορεί να αλλάξει το νόημα της παραπάνω έκφρασης.Ποια είναι αυτή η λέξη-κλειδί;Μα φυσικά ο χρόνος.Βλέπετε ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα γύρω μας,ίσως κατευθύνει στο να βλέπουμε τον χρόνο μονοδιάστατα,σαν μια ευθεία γραμμή,σαν ένα γεωμετρικό τόπο σημείων που συνδέονται μεταξύ τους με μια συγκεκριμένη γραμμική εξίσωση και κάθε σημείο του γεωμετρικού αυτού τόπου να αντικατοπτρίζει τα χρόνια .Έτσι , για την ανθρώπινη συνείδηση το παρελθόν και το μέλλον αποτελούν τα 2 άκρα του χρόνου της ζωής του κάθε ανθρώπου,με αρχή την γέννησή μας και τα τέλος τον θάνατο μας.Είναι στην πραγματικότητα όμως έτσι η διάσταση του χρόνου ή απλά εμείς τον βάλαμε σε ένα καλούπι και δημιουργήσαμε μια χρονική αντίληψη,μέσα στην οποία ανάλογα με τις αποφάσεις μας ,σωστές ή λάθος,διαμορφώνουμε και το εκάστοτε μέλλον μας;Και αν μπορούσαμε εξαρχής να ρίχναμε μια κλεφτή ματιά στο ποιο δρόμο θα κατέληγε η κάθε μας απόφαση,θα μπορούσαμε από το παρόν να επιλέξουμε και το μέλλον μας,με το ανάλογο τίμημα βέβαια,θα χάναμε την ελευθερία βούλησης.Στις παλιότερες εποχές λέγεται ότι υπήρχαν ιεροί τόποι που δίνονταν η δυνατότητα αυτή, να καθοδηγείται δηλαδή ο άνθρωπος στο σωστό μονοπάτι μέσω των χρήσμων,τα λεγόμενα μαντεία.


ΤΟ ΤΡΟΦΩΝΙΟ ΜΑΝΤΕΙΟ

Το αρχαίο Τροφώνιο Μαντείο ή Τροφώνιο Άντρο ένα απο τα πίο γνωστά της αρχαιότητας ,που βρίσκεται στις παρυφές της Λειβαδιάς, στο ιερό άλσος της αριστερής όχθης του ποταμού Ερκύνα,το όνομα του οποίου δόθηκε από την νύμφη Ερκύνα και αποτελεί ένα από τα πιο αξιοπερίεργα μαντεία στην αρχαία Ελλάδα δεδομένου,ότι ο αυτός που αναζητούσε κάποιο χρησμό,τον λάμβανε ο ίδιος ακούγοντας την φωνή του πνεύματος.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΜΑΝΤΕΙΟΥ

Σύμφωνα με την ιστορία το μαντείο πήρε το όνομα του από τον Τροφώνιο,ο οποίος ήταν μυθικός αρχιτέκτονας της αρχαιότητας,μάλιστα σε αυτόν αποδίδεται και ο ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς. Ο Αγαμήδης και ο Τροφώνιος, ήταν γιοί του Εργίνου, του βασιλέως του Ορχομενού, αλλά και τόσο ευσεβείς, ώστε αφιερωμένοι στους θεούς δεν νυμφεύθηκαν, αφήνοντας ολόκληρο τον θρόνο της πόλεως.
Όπως αναφέρει ο Πίνδαρος, όταν τα 2 αδέλφια τελείωσαν την ανέγερση του ναού,ζήτησαν από τον Απόλλωνα μια ανταμοιβή.Συμφωνα με τον χρησμό που τους δόθηκε η ανταμοιβή τους θα ερχόταν σε 7 μέρες.Και όντως την έβδομη μέρα απεβίωσαν.Μαλιστα αναφέρεται ότι ο Τροφώνιος είχε μπει σε μια σπηλιά ,όπου και πέθανε και το πνεύμα του έκτοτε βρίσκεται εκεί.Μια άλλη εκδοχή της ιστορίας αναφέρει ότι τα 2 αδέρφια κατασκεύασαν ένα κτίσμα για το θησαυρό του Υριέα. Αφαιρώντας κάποιο λίθο, μπορούσαν να μπαίνουν απαρατήρητοι μέσα στο κτίσμα και να αφαιρούν από τον θησαυρό του Υριέα. Καταλαβαίνοντας ο Υριέας ότι του έλειπε χρυσάφι, έστησε παγίδα για να συλλάβει τον κλέφτη. Ο Αγαμήδης έπεσε στην παγίδα και ο Τροφώνιος αναγκάστηκε να του κόψει το κεφάλι για να μην αποκαλυφθεί η ταυτότητά του. Μετά την πράξη του εξαφανίστηκε σε ένα χάσμα της γης που ονομάστηκε «Λάκκος του Αγαμήδη». Έτσι ξεκινά η σχέση του με τον Κάτω Κόσμο. Όσοι αναζητούσαν χρησμό από τον Τροφώνιο έπρεπε να θυσιάσουν κριό στον λάκκο, στο άλσος της Λιβαδειάς.Το χάσμα ή σπήλαιο του Τροφώνιου ξεχάστηκε και ανακαλύφθηκε εκ νέου όταν οι Λιβαδείτες υπέφεραν από λιμό, και συμβουλεύτηκαν το μαντείο των Δελφών. Η Πυθία τους αποκάλυψε πως ένας ανώνυμος ήρωας είχε θυμώσει γιατί ήταν παραμελημένος. Έπρεπε, λοιπόν, να βρουν το τάφο του και να του προσφέρουν εφεξής λατρεία. Μετά από πολλές ανεπιτυχείς προσπάθειες ένας νεαρός βοσκός Σάων, είδε ένα σμήνος μελισσών να εξαφανίζεται σε μια γήινη τρύπα- μπαίνοντας κι αυτός εκεί, ανακάλυψε το υπόγειο σπήλαιο.Ο λιμός σταμάτησε και η Λιβαδειά απέκτησε το διάσημο μαντείο της.Κατά την αρχαιότητα, η πόλη λεηλατήθηκε και καταστράφηκε δύο φορές , το 395 π.Χ από τον Λύσανδρο και το 86 π.Χ. από τον Μυθριδάτη, αλλά τον 2ο αι. μ.Χ. γνώρισε μεγάλη ακμή και στο Τροφώνιο Άντρο κατέφτασαν για χρησμό άνθρωποι από τις τέσσερις γωνίες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

ΟΙ ΧΡΗΣΜΟΙ

Το πιο αξιοπερίεργο με το εν λόγω μαντείο,είναι ότι αυτός που αναζητούσε έναν χρησμό προέβαινε σε ένα είδους κυριολεκτικής και εσωτερικής κατάβασης ,κάνοντας ουσιαστικά ένα ταξίδι προς τα κάτω,στον υπόγειο κόσμο,αναζητώντας την απάντηση.Έτσι χρειαζόταν μια προετοιμασία κάποιων ημερών για να καθαρθει ,σωματικά και ψυχικά. Αρχικά προσέφερε θυσίες στον Τροφώνιο και στους θεούς Δία, Ήρα, Κρόνο, Απόλλωνα και Δήμητρα και πριν την κάθοδο στο σπήλαιο έπινε νερό από τις δύο πηγές, μια της Λήθης, για να ξεχάσει ό,τι τον βάραινε και η άλλη της Μνημοσύνης, για να θυμάται ό,τι δει και ακούσει στο Μαντείο. ( “Όσο μένει εκεί, ανάμεσα στους άλλους κανονισμούς για αγνότητα απέχει από τα ζεστά λουτρά, λουόμενος μόνο στον ποταμό Έρκυνα. Κρέας έχει άφθονο από τις θυσίες, γιατί εκείνος που κατεβαίνει, θυσιάζει στον ίδιο τον Τροφώνιο και στα παιδιά του, στον Απόλλωνα επίσης και τον Κρόνο, στον Δία τον Βασιλέα, στην Ηνίοχο Ήρα και τη Δήμητρα, την οποία αποκαλούν Ευρώπη και λένε ότι ήταν τροφός του Τροφώνιου.”….” ]Μετά από αυτό τον παραλαμβάνουν οι ιερείς και τον οδηγούν, όχι αμέσως στο μαντείο, αλλά στις πηγές του νερού πολύ κοντά η μία στην άλλη. Εδώ πρέπει να πιει νερό, το αποκαλούμενο ύδωρ της Λήθης, έτσι ώστε να ξεχάσει όσα σκεπτόταν ως τότε, και κατόπιν πίνει ένα άλλο νερό, το ύδωρ της Μνημοσύνης, που τον βοηθά να θυμηθεί αυτά που βλέπει κατά την κάθοδό του” Παυσανίας,Βοιωτικά 9.39.3)Η είσοδος στο μαντείο ,ήταν δύσκολη καθώς πρώτα έμπαινε στον λάκκο του Αγαμήδη, με διάμετρο 3μ. και βάθος 5μ.,στο τέλος του λάκου έπρεπε να ξαπλώσει ανάσκελα και να χωθεί σε μια στενή τρύπα, βάζοντας πρώτα τα πόδια του.Κρατούσε μελόπιτες, ως προσφορά στα φίδια της σπηλιάς, για να μην τον ενοχλούν.Κατεβαίνοντας στην τρύπα, έφθανε στον υπόγειο χώρο,όπου έμενε επί ώρες στο σκοτάδι, περιμένοντας την εμφάνιση του "δαίμονος".Συνήθως έβγαιναν μετά την πάροδο 2-3 ημερών από τον είσοδο του λάκου του σπηλαίου από την οποία έμπαιναν.Στην έξοδό του από το Μαντείο τον παραλάμβαναν οι ιερείς μέχρι να συνέλθει στους οποίους διηγείτο το τι είδε και άκουσε,όπου του υπενθυμιζόταν ότι είχε την υποχρέωση να μην αναφέρει σε κανέναν το χρησμό.Αναφέρεται ωστόσο ότι μέσα στο σκοτάδι άκουγε ξάφνου κανείς μια φωνή να του ομιλεί και να του απαντά σ'αυτά που σκεπτόταν.
“Μετά την άνοδό του από τον Τροφώνιο ο αναζητητής οδηγείται από τους ιερείς σε ένα κάθισμα, που ονομάζεται κάθισμα της Μνημοσύνης, όχι πολύ μακριά από το ιερό, όπου οι ιερείς τον ρωτούν όλα όσα είδε ή έμαθε. Αφού πάρουν τις πληροφορίες, τον εμπιστεύονται στους συγγενείς του. Τον σηκώνουν, παραλυμένο από τον τρόμο και ασυνείδητο, τόσο σε σχέση με τον εαυτό του όσο και σε σχέση με το περιβάλλον και τον μεταφέρουν στο πρότερο κατάλυμά του με την Τύχη και τον Αγαθοδαίμονα. Κατόπιν, όμως, θα αναλάβει τις δυνάμεις του και θα επιστρέψει σ’ αυτόν η δύναμη του γέλιου. Αυτά που γράφω δεν τα άκουσα μόνον. Επισκέφθηκα ο ίδιος το Τροφώνιο και είδα άλλους αναζητητές. Εκείνοι που κατέβηκαν στο ιερό του Τροφώνιου είναι υποχρεωμένοι να αφιερώσουν μια πινακίδα, πάνω στην οποία είναι γραμμένα όλα όσα άκουσαν ή είδαν..." Παυσανίας,Βοιωτικά 9.39.3
Αναφορά στο Τροφώνιο γίνεται στον Πλούταρχο(“Περί του Σωκράτους δαιμόνιο")στον Φιλόστρατο, στον Λουκιανό (Μένιππος η Νεκυομαντεία και Νεκρικοί Διάλογοι) και στον Αριστοφάνη (Νεφέλαι).

ΣΗΜΕΡΑ

Η πραγματική θέση της σπηλιάς – μαντείου του Τροφωνίου δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμα,το μόνο που θυμίζει στην περιοχή ότι κάποτε υπήρχε ένας ιερός χώρος είναι οι πηγές της Ερκύνας και τα ερείπια ενός αρχαίου ναού που υπάρχει λίγο πιο κάτω.
Πιθανότερη θέση πάντως θεωρείται εκεί που βρίσκεται τώρα ο βυζαντινός ναός της Αγ. Σοφίας ,ο οποίος είναι διώροφος ,αφού υπάρχει και υπόγειος ναός της Αγίας Βαρβάρας.

ΓΡΑΦΕΙ ΣΥΝΕΦΕΝΙΑ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ

ΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΗΣ ΓΗΣ

 

Η Γη, μας είναι τόσο γνωστή, όσο και άγνωστη. Είναι τόσο γνωστή, επειδή την βλέπουμε γύρω μας, την έχουμε περπατήσει, έχουμε νιώσει τα φύλλα και το χώμα στα χέρια μας και φυσικά έχουμε μεγαλώσει πάνω της. Οι επιστήμονες την έχουν αναλύσει και μετρήσει, οι καλλιτέχνες την έχουν απεικονίσει αμέτρητες φορές. Ίσως όλες οι ιστορίες να έχουν κάτι από αυτήν. Στις μυθολογίες και θρησκείες των λαών, έχει μια κεντρική θέση και έτσι, συνειδητά ή ασυνείδητα, είναι μέρος της ταυτότητας μας. Είναι όμως και άγνωστη επειδή δεν γνωρίζουμε το γιατί αλλά και το πως φτιάχτηκε.

 

Βάσει της παλιάς διδασκαλίας, ο κόσμος μας φτιάχτηκε από τέσσερα στοιχεία, τη γη, το νερό, τον αέρα και τη φωτιά. Αυτή η διδασκαλία κρατάει πάνω από 25 αιώνες και για να επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά, από μεγάλους φιλοσόφους, σε διάφορους πολιτισμούς, απομακρυσμένους ο ένας από τον άλλο χωρίς να μπορεί ο ένας να έρθει σε επαφή με τον άλλο, θα κρύβει μια αλήθεια. Στη μεγάλη δοκιμασία του χρόνου, αν κάτι παραμένει, σημαίνει ότι έχει αξία. Σημαίνει ότι κανένας άνθρωπος ή οι περιστάσεις της ζωής, δεν μπόρεσαν να το καταρρίψουν ή να το αντικαταστήσουν με κάτι καλύτερο. Εμείς θα εστιαστούμε στο στοιχείο γη, αυτό που θεωρείται ως αντικειμενικό.

 

Μερικοί θεωρούν ότι το στοιχείο γη αφορά στον κόσμο των ορυκτών. Οτιδήποτε είναι από χώμα, πέτρα, μέταλλο και γενικά οτιδήποτε στερεό. Αυτή η θεώρηση όμως δεν μπορεί να απαντήσει σε κάποια απλά ερωτήματα: α) το νερό, όπως γνωρίζουμε, λαμβάνει τρεις μορφές της ύλης, στερεό ως πάγος, υγρό ως νερό και αέριο ως υγρασία. Πώς θα το ταξινομήσουμε; β) Το νερό και ο αέρας αποτελούνται από μόρια υδρογόνου, οξυγόνου και άλλα, ο αέρας από οξυγόνο, άζωτο κλπ. Όλα τα μόρια που συγκροτούν αυτό που ονομάζουμε νερό ή αέρας, έχουν στερεή υπόσταση, δηλαδή μάζα και καταλαμβάνουν χώρο, όπως ακριβώς μια πέτρα. Έτσι θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι αν δούμε τη θάλασσα ή τον αέρα με μικροσκόπιο τότε ταιριάζουν στο στοιχείο γη καθώς αποτελούνται από φυσικά μόρια.

 

Αυτά τα απλά ερωτήματα είναι ικανά για να αναθεωρήσουμε τη σημασία των τεσσάρων στοιχείων και να την αναζητήσουμε, πέρα από την εμφάνισή τους. Ίσως είναι μονόδρομος να πούμε ότι όλος ο περιοδικός πίνακας των χημικών στοιχείων που γνωρίζουμε, σχετίζεται με το στοιχείο που ονομάζουμε γη. Όλη η σύγχρονη επιστήμη της χημείας, μελετάει και πειραματίζεται με το στοιχείο γη. Οτιδήποτε βλέπουμε, αγγίζουμε, μυρίζουμε, γευόμαστε, ακούμε, αλλά και το ίδιο το σώμα μας, είναι από το στοιχείο γη. Όλοι οι πλανήτες και οι κόσμοι έχουν το στοιχείο γη. Ακόμη και ένα άτομο υδρογόνου που αποτελείται από ένα πρωτόνιο και ένα ηλεκτρόνιο, έχει μάζα και καταλαμβάνει χώρο. Επιπλέον έχει ηλεκτρικό φορτίο, μαγνητισμό και ίσως άλλες ενέργειες. Όλες αυτές οι ενέργειες ή δυνάμεις δεν έχουν στερεή υπόσταση οπότε ανήκουν σε άλλο στοιχείο. Έτσι το άτομο αυτό φαίνεται επειδή έχει το στοιχείο γη, δεν αποτελείται όμως μόνο από αυτό.

 

 Αυτή η ανάμειξη των στοιχείων υπάρχει κάθε στιγμή γύρω μας, π.χ. ένα φυτό δεν μπορεί να μεγαλώσει μόνο με νερό και χώμα, θέλει και το φως του Ήλιου. Ένας άνθρωπος δεν μπορεί να διαβάσει αυτές τις γραμμές αν δεν βλέπει, αλλά και δεν μπορεί να καταλάβει αν δεν έχει νου. Ο κάθε άνθρωπος φαντάζεται ή θυμάται καταστάσεις αλλά η φαντασία του δεν είναι κάπου στο σώμα του. Ένας πίνακας ζωγραφικής είναι ένας καμβάς με μπογιές, αλλά τα συναισθήματα και οι μνήμες που μας ξυπνά, είναι που τον κάνουν σημαντικό για εμάς, ίσως μας κάνει να δακρύζουμε και τον θυμόμαστε για μια ζωή. Όσα βλέπουμε γύρω μας, υπάρχουν επειδή τα τέσσερα στοιχεία συνεργάζονται.

 

Η δοξασία για τα τέσσερα στοιχεία είναι πολύ παλιά. Στην Πυθαγόρεια διδασκαλία, τα στοιχεία ενοποιούνται με την Ιερή Τετρακτύ, όπου το ένα είναι η φωτιά, το δύο ο αέρας, το τρία το νερό και το τέσσερα η γη. Δηλαδή η γη είναι το στοιχείο που μέσα του περιλαμβάνει και τα άλλα τρία. Είναι σαν μια σφαίρα που μέσα της έχει άλλες τρεις σφαίρες, η μία μέσα στην άλλη. Η μεγαλύτερη σφαίρα είναι αυτή της φωτιάς, μέσα της έχει τη σφαίρα του αέρα, μέσα στη σφαίρα του αέρα υπάρχει η σφαίρα του νερού, και μέσα στη σφαίρα του νερού υπάρχει σφαίρα της γης. Η μία σφαίρα διαπερνά τις άλλες, γι αυτό φωτιά έχουν και οι τέσσερις σφαίρες, αέρα έχουν τρεις, νερό οι δύο και γη μόνο μία, που όμως μέσα της έχει και τα άλλα τρία στοιχεία. Αργότερα ο Πλάτωνας θεώρησε ότι υπάρχει και ένα πέμπτο στοιχείο, ο Αιθέρας. Ο Εμπεδοκλής μίλησε επίσης για τα τέσσερα στοιχεία και ο Δημόκριτος θεώρησε ότι η γη είναι θεμελιώδες στοιχείο για τη δημιουργία του κόσμου.

 

Στην Κίνα, στο αρχαίο σύστημα Φενγκ Σούι, που ξεκινάει 2.000 χρόνια πριν τον Χριστό, βλέπουμε την πενταπλή ταξινόμηση: γη, νερό, φωτιά, ξύλο, μέταλλο. Στην Αλχημεία του μεσαίωνα υπάρχει η τετραπλή ταξινόμηση. Τον 19ο αιώνα η Ε.Π. Μπλαβάτσκυ έγραψε ότι υπάρχει μόνο ένα στοιχείο, από το οποίο ξεπροβάλλουν επτά. Μέχρι τώρα έχουν εκδηλωθεί τα τέσσερα και αρχίζει να γίνεται αντιληπτό το πέμπτο στοιχείο, ο Αιθέρας. Στη ρίζα του Ενός στοιχείου υπάρχει ο Θεός και από τον Θεό πηγάζει ο Άνθρωπος. Τα γνωστά στοιχεία της χημείας και της φυσικής, είναι υποδιαιρέσεις των συνθέσεων των τεσσάρων γνωστών σήμερα στοιχείων (γη, νερό, αέρας, φωτιά). Τα στοιχεία κατατάσσονται σε μια κλίμακα ανάλογα με το πόσο «λεπτή» είναι η συχνότητά τους, και η χονδροειδέστερη μορφή -που δονεί σε χαμηλότερη συχνότητα- είναι η φυσική ύλη. Τα 4 πρώτα είδη ενέργειας -επίπεδα δόνησης- που είναι και τα μόνα που μπορεί να χειριστεί ο άνθρωπος είναι η νοητική, η ψυχική, η ενεργειακή και η αντικειμενική. Το 5ο επίπεδο ενέργειας, το αιθερικό, μόλις αρχίζει να γίνεται αντιληπτό, ενώ τα δύο ανώτερα είναι αρκετά απρόσιτα για την ανθρώπινη αντίληψη στην παρούσα φάση. Τα συνοψίζουμε ως: αντικειμενικό επίπεδο = γη, ενεργειακό επίπεδο = νερό, ψυχικό επίπεδο = αέρας, νοητικό επίπεδο = φωτιά.

 

Το στοιχείο γη μπορούμε να το δούμε όχι μόνο με τα φυσικά μάτια μας, αλλά και ως σύνολο ιδιοτήτων ή χαρακτηριστικών που συναντάμε στη φύση. Ένα χαρακτηριστικό του είναι η σταθερότητα, μια και χωρίς αυτή δεν θα είχαμε που να σταθούμε. Είναι τα όρια και η υποστήριξη. Επίσης είναι η παθητικότητα ή αλλιώς δεκτικότητα. Η γη δέχεται πάρα πολλές μεταβολές, αλλαγές εποχών, θερμοκρασιών, υγρασίας, αμέτρητα χρώματα, μυρωδιές. Μεγαλώνει και θάβει αμέτρητα ζωντανά είδη, από τους ανθρώπους μέχρι τα βακτήρια, τα πουλιά και τα ψάρια. Η γη μπορεί να είναι υγρή σαν λάσπη αλλά και ξερή σαν πέτρα, ζεστή σαν πυρωμένο μέταλλο αλλά και κρύα σαν μάρμαρο μέσα στον χειμώνα. Αν και είναι παθητική, έχει τεράστια δύναμη. Μια μεγάλη δύναμη της είναι η βαρύτητα, η αδράνεια. Χάρη στη βαρύτητα όλοι μας είμαστε προσγειωμένοι πάνω της. Αν δεν υπήρχε η βαρύτητα, τότε όλα θα ήταν σκόρπια στο διάστημα, χωρίς καμία συνοχή, χωρίς πολιτισμό, χωρίς πρόοδο όπως την γνωρίζουμε εμείς. Η βαρύτητα μας αναγκάζει να συνυπάρχουμε. Άλλη μια μεγάλη δύναμή της είναι η αδράνεια, που από τη μία είναι απαραίτητη ώστε τα πράγματα να παραμένουν στη θέση τους αλλά είναι και εμπόδιο όταν θέλουμε να τα αλλάξουμε. Η ηη είναι αργή, σταθερή και διαρκής. Η διάρκειά της φαίνεται από τον χρόνο ζωής ενός ηλεκτρονίου που είναι 6.6 × 1028 έτη, ενώ ένα πρωτόνιο ζει περισσότερο από 2.1 × 1029 έτη. Αυτά τα δομικά σωματίδια είναι σχεδόν αιώνια.

 

Σύμφωνα με την εσωτερική φιλοσοφία που μελετά τις αντιστοιχίες της φύσης, η γη σχετίζεται με το εξάγωνο ως δισδιάστατο σχήμα και με το εξάεδρο ή κύβος σαν στερεό. Ο κύβος περιλαμβάνει τις 6 κατευθύνσεις του χώρου, αριστερά, δεξιά, πάνω, κάτω, μπρος, πίσω. Η γη έχει τις ιδιότητες του κρύου και ξηρού σύμφωνα με τον Αριστοτέλη. Σχετίζεται με τα ζώδια του Ταύρου, Παρθένου και Αιγόκερου. Στην αλχημεία το σύμβολο που την απεικονίζει είναι το , το στοιχείο γη σχετίζεται με το άλας και ο αντίστοιχος πλανήτης του είναι ο Κρόνος. Επίσης το Άγιο Δισκοπότηρο των αλχημιστών ήταν η Φιλοσοφική Λίθος. Ως μέταλλο, η γη σχετίζεται με τον σίδηρο, ως αρετή με τη σωφροσύνη ή εγκράτεια, ως ζώο με τον ταύρο, το βουβάλι, το βόδι, το φίδι και σαν αίσθηση με την όσφρηση. Η πυξίδα έχει τέσσερις κατευθύνσεις και η γη σχετίζεται με τον βορρά.

 

Πολλές θρησκείες και μυθολογίες έχουν μια κεντρική θέση για το στοιχείο γη και για ό,τι συμβολίζει. Είναι η Μεγάλη Μητέρα, η τροφός, η μήτρα που γεννάει, σύμβολο σταθερότητας και συντήρησης της ζωής. Η γη είναι το ένα από τα δύο όντα που αποτελούν το πρωταρχικό Θείο ζευγάρι και γονιμοποιείται από τον ουράνιο Πατέρα. Στον Ησίοδο βλέπουμε ότι μετά το χάος ο Θεός έπλασε τη Γαία. Ως θεότητα, στην ελληνική θρησκεία θεωρείται ανώτερη από τις υπόλοιπες θηλυκές θεότητες. Ο Αισχύλος στις «Ευμενίδες» πρώτα επικαλείται τη Γαία και μετά τη Θέμιδα. Αργότερα, η Γαία αντικαθίσταται από τη Δήμητρα. Άλλες θεότητες ήταν ο Πλούτωνας και η Εκάτη. Ο Όμηρος δοξάζει τη Γαία, λέγοντας ότι είναι εκείνη που χαρίζει, αλλά και που αφαιρεί τη ζωή. Στην Οδύσσεια του Ομήρου, η γη του Οδυσσέα ήταν η Ιθάκη. Στους άθλους του Ηρακλή, ο Γίγαντας Ανταίος κάθε φορά που πέφτει στη γη αντλεί δύναμη απ’ αυτήν.

 

Στη χριστιανική παράδοση, ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο με χώμα, νερό και πνοή. Η Γη της Επαγγελίας ήταν ένα πνευματικό μέρος. Το στοιχείο γη στις εκκλησίες είναι ο κύβος ή η Αγία τράπεζα, το οποίο είναι ένα ιερό θυσιαστήριο. Ο Χριστός είπε «συ ει Πέτρος και επί ταύτη τη πέτρα οικοδομήσω μου την Εκκλησίαν». Δηλαδή, στην «πέτρα» αυτή θα οικοδομηθεί η Εκκλησία μου, όπου πέτρα είναι η πίστη, ως κάτι σταθερό, αιώνιο, αμετάβλητο.

 

Στη μυθολογία των Κελτών, η γη είναι το φθαρτό σώμα, με το αλάτι σαν αθάνατο πνεύμα. Χώμα τοποθετούσαν στο στήθος των νεκρών. Στην Κίνα, είναι η θηλυκή – γιν αρχή, συμβολίζεται με το τετράγωνο, το κίτρινο χρώμα και την τίγρη. Οι Ινδιάνοι την θεωρούσαν Μεγάλη Μητέρα. Όπως είναι φυσικό, η ηη είχε μεγαλύτερη αίγλη στις αγροτικές θρησκείες και πολιτισμούς, όπως οι Σουμέριοι στην αυγή του πολιτισμού τους. Μερικοί λαοί, οι Περουβιανοί για παράδειγμα, πιστεύουν ότι κατάγονται από τα βουνά και τις πέτρες. Σε χθόνιες λατρείες ή στα κατάλοιπα τους, η γη είναι πηγή δύναμης. Η γη πιστεύεται ότι μεταφερόταν στην πλάτη διαφορετικών πλασμάτων: στην Ιαπωνία τη μετέφερε ένα ψάρι στην Ινδία μία χελώνα, στην κεντρική και νότια Αμερική ένα φίδι, στην Αίγυπτο ένας σκαραβαίος, στη νοτιοανατολική Ασία ένας ελέφαντας. Στην Αίγυπτο ήταν ο Όσιρις και ο Ξέσωστρις, στην Ινδία ο Κτσίτι και ο Γιάμα. Τα μυστήρια των θεών της γης είναι απόκρυφα και συνδέονται με τον κόσμο των νεκρών. Είναι θεοί της επιφάνειας αλλά και των εγκάτων της Γης.

 

Η Αστρολογία, ως πολύ αρχαία επιστήμη από τους Βαβυλώνιους, τους Σουμέριους και τους Αιγύπτιους, έχει ταξινομήσει τα δώδεκα ζώδια σε τέσσερις ομάδες. Τα ζώδια της γης, του νερού, του αέρα και της φωτιάς. Τα Γήινα ζώδια είναι του Ταύρου, του Παρθένου και του Αιγόκερου και είναι τα πιο πρακτικά και ανθεκτικά ζώδια του ζωδιακού κύκλου. Έχουν τα χαρακτηριστικά της υπομονής, της επιμονής, του ρεαλισμού, της αξιοπιστίας, της μεθοδικότητας, της σταθερότητας, της δέσμευσης, της πειθαρχίας, της μονιμότητας και της αντοχής. Τίποτα δεν μπορεί να ωριμάσει χωρίς αυτά τα χαρακτηριστικά. Ως αρνητικά χαρακτηριστικά είναι η πιθανή έλλειψη φαντασίας, η δυσκολία να αντιμετωπίσουν οτιδήποτε δεν μπορεί να εξηγηθεί στον φυσικό χώρο και μια υλιστική οπτική για τη ζωή. Τα ζώδια της γης είναι προσγειωμένα και θέλουν να διατηρούν τα κεκτημένα τους.

 

Στους μύθους, ο ήρωας για να μπει στον κόσμο των αθάνατων θα πρέπει να περάσει κάποιες δοκιμασίες. Μια μεγάλη δοκιμασία είναι να κατέβει στον Άδη, στα έγκατα της Γης. Αυτή η κάθοδος συμβολίζει το να φθάσει ο άνθρωπος στη σπονδυλική στήλη της ύπαρξής του, στο πιο σκοτεινό ή μυστηριώδες μέρος του. Αν περάσει αυτή τη δοκιμασία τότε σημαίνει ότι κατανόησε το μάθημα, είδε πίσω από τις μορφές, νίκησε τα σκοτάδια και τους περιορισμούς.

 

 

Οι φιλόσοφοι της Ανατολής λένε ότι ο ερευνητής πρέπει να κατεβάζει τη γνώση από το «κεφάλι στην κοιλιά». Να φθάσει σε μια κατανόηση που δεν είναι μόνο θεωρητική, αλλά που θα του βελτιώσει τη ζωή. Από μια τέτοια οπτική, η γη μπορεί να μας μάθει πολλά πράγματα. Μας διδάσκει τη σταθερότητα που μας δίνουν οι επιβεβαιωμένες πεποιθήσεις και οι αξίες, ώστε ο καθένας να πατάει γερά στα πόδια του και να μη φοβάται τη ζωή. Μας διδάσκει τη μνήμη, την αντοχή που έχουν τα ορυκτά, αλλά και τη γαλήνη των κοιλάδων. Μας διδάσκει τον περιορισμό ή τα όρια, όπως το κάθε πλάσμα που έχει μια αρχή και ένα τέλος ενώ ταυτόχρονα το ένα εξαρτάται από το άλλο. Μας διδάσκει πως το μεγαλείο συνυπάρχει με την απλότητα και αυτό μας μαθαίνει την ταπεινοφροσύνη. Με αυτές και άλλες αξίες, ο φιλόσοφος χτίζει τον εαυτό του. Δέχεται να διαμορφωθεί με αξιοπιστία και αντοχή, όπως έκανε ένας δάσκαλος του, η γη.

 

ΓΡΑΦΕΙ Η ΒΙΚΗ ΣΙΩΜΟΠΟΥΛΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ