Το Λουτράκι χαρακτηρίστηκε επίσημα ως λουτρόπολη το 1925 και φημίζεται για τα ιαματικά και μεταλλικά του νερά. Από το 2008 λειτουργεί στο κέντρο της πόλης μεγάλο σύγχρονο δημοτικό υδροθεραπευτήριο ΟΜΟΙΟ ΑΠΟ ΠΛΕΥΡΑΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗΣ ΜΕ ΑΡΧΑΙΟ ΝΑΟ! Στην αρχαιότητα, η περιοχή ήταν γνωστή σαν Περαία γη και στη θέση του Λουτρακίου ήταν η αρχαία κώμη Θέρμες ή Θέρμαι, αγαπημένη πόλη των θεών, με προστάτες της την Θερμία Αρτέμιδα και τον Θέρμιο Απόλλωνα. Η Άρτεμη ταυτίζεται με προελληνικές θεότητες, τη Βριτόμαρτι, τη Δίκτυννα, τη Λαφρία, την Αφαία, ονόματα και όψεις της ίδιας θεότητας. Το όνομά της θεάς είναι, σύμφωνα με γλωσσολόγους, συνδεδεμένο με τον σφαγέα (ἄρταμος). Η λέξη όμως ἀρταμήςσημαίνει και σώος, αβλαβής, ολόκληρος, γερός. Αν δεχτούμε ως ορθές τις γλωσσολογικές αυτές παρατηρήσεις, τότε αντιλαμβανόμαστε την Άρτεμη ως αυτή που επιβλέπει την τέλεση της θυσίας με ορθό τρόπο, που σημαίνει ότι είναι εγγυήτρια της θρησκευτικής αλλά και κοινωνικής ομαλότητας, μια και η τέλεση ενός τελετουργικού προϋποθέτει τη συμμετοχή και συνεργασία πολλών, ο καθένας με τον δικό του ρόλο και τη δική του θέση στην τελετουργική πομπή. Στα αρχαιότερα καταγεγραμμένα ιαματικά λουτρά συγκαταλέγονται αυτά των Θερμοπυλών, όπου κατά την ομηρική παράδοση λουζόταν ο Ηρακλής, της Αιδηψού, του Καϊάφα, της Θερμής στη Λέσβο, της Τριχωνίδας (Μυρτιάς), της Ωραίας Ελένης και της Κω. Σε αρκετές περιπτώσεις, το λουτρό απαγορεύεται, και αυτό αποτελεί μιαν αντίθεση προς την καθημερινότητα και προς ένα μελλοντικό λουτρό καθαρμού. Η επίταση της «βρωμιάς» και η βίωσή της συνιστούν στην ουσία προετοιμασία για το καθαρτικό λουτρό. η σωματική λειτουργία του καθαρμού προετοιμάζει για την ψυχική κάθαρση που αποτελεί την απαραίτητη προϋπόθεση για την επαφή με το ιερό ή την κοινωνική επανένταξη -ό,τι συμβαίνει με την αρχαία τραγωδία, όπου ο θεατής καθαίρεται από τα παθήματα μέσω των έντονων συναισθημάτων που βιώνει στη διάρκεια της παράστασής. Αυτό ισχύει για παράδειγμα, στους ιερείς κατά την περίοδο της αγνείας, της προετοιμασίας δηλαδή για τη γιορτή, ή σε περίπτωση θανάτου. Η Εκάβη, για παράδειγμα, και ο Πρίαμος καλύπτονται με λάσπη και στάχτες 2.500 χρόνια μετά, τα ιαματικά νερά του Λουτρακίου, με την ισχυρή ραδιενεργή τους σύσταση, με ραδόνιο και χλωρο-νατριούχα ιόντα, χαρίζουν θεραπεία σε μια πληθώρα οργανικών προβλημάτων, από τα χρόνια δερματολογικά νοσήματα, όπως η ψωρίαση και τα εκζέματα, μέχρι τις παθήσεις του μυοσκελετικού και του κυκλοφορικού συστήματος, τις χολολιθιάσεις και νεφρολιθιάσεις, ακόμη και τις ορμονικές διαταραχές που δημιουργούν υπογονιμότητα. H κατασκευή της Ιαματικής Πηγής Λουτρακίου πραγματοποιήθηκε το 1921 και ολοκληρώθηκε με τη σημερινή της μορφή το 1934. Το εσωτερικό του κτιρίου της Πηγής κοσμείται με εντυπωσιακές ψηφιδωτές παραστάσεις, που φιλοτέχνησε ο Στέφανος Ξενόπουλος (1872/1873-1952), σε συνεργασία με τους μαθητές του. Τα ψηφιδωτά δημιουργήθηκαν το 1935-1936. Τα θέματα των παραστάσεων αντλούνται από την Αρχαία Ελληνική μυθολογία. Συγκεκριμένα, στις ψηφιδωτές παραστάσεις απεικονίζονται δύο Νηρηίδες (στην είσοδο και στην έξοδο), ο Χορός των Δρυάδων καθώς και η προσωποποίηση του θεού Ήλιου και της Νύχτας (στη θόλο). Ως η “κορυφαία των ελληνικών λουτροπόλεων” χαρακτηριζόταν προπολεμικά το Λουτράκι. Σύμβολο ήταν η πηγή Καραντάνη. Εδώ λειτούργησε το πρώτο εργοστάσιο νερού στην Ελλάδα και από τα πρώτα στην Ευρώπη, με την επωνυμία «Πηγή Καραντάνης ΑΕ», όπως και η πρώτη δημοτική επιχείρηση εκμετάλλευσης ιαματικών νερών. Το νερό ανέκαθεν δημιουργούσε μυθολογικούς συνειρμούς στους πολιτισμούς. Οι αρχαίοι Έλληνες προσωποποιούσαν το υγρό στοιχείο, το οποίο συνδεόταν με θεότητες, νύμφες, ήρωες και μυθικά όντα. Κατεξοχήν θεός των ιαματικών πηγών ήταν ο Ασκληπιός, του οποίου η λατρεία, με αφετηρία την Τρίκκη (σημερινά Τρίκαλα) του 7ου αι.π.Χ., εξαπλώθηκε στον ελλαδικό χώρο τον 6ο-5ο αιώνα π.Χ. Τα Ασκληπιεία της Επιδαύρου και της Κω ήταν από τα πιο φημισμένα του αρχαίου κόσμου και συνδέονταν με λουτρά, τα οποία συνιστούσαν καθοριστικό μέρος της θεραπείας. Τα νερά, και ιδιαίτερα οι πηγές, λατρεύτηκαν σε όλες τις εποχές και από πολλούς λαούς, επειδή το νερό ήταν και είναι ένα στοιχείο ζωτικής σημασίας. Ήδη από την αρχαιότητα, οι ιαματικές πηγές έπαιζαν σημαντικό ρόλο σε θεραπευτικές διαδικασίες, πολλές φορές σε συνδυασμό με θρησκευτικές ιεροτελεστίες. Οι πηγές συνδέονταν ιδιαίτερα με τις Νύμφες. Θεωρούνταν ως οι θεότητες των τρεχούμενων νερών, κάθε πηγής και κάθε κρήνης. Ήταν αφιερωμένες σε αυτές και αποτελούσαν τόπους λατρείας και θεραπείας. Στο χριστιανισμό, το νερό διατηρεί τον καθαρτικό και θεραπευτικό του ρόλο. Είναι το αγιασμένο υλικό στοιχείο του ιερού Βαπτίσματος, μέσω του οποίου οι πιστοί γίνονται μέλη της Εκκλησίας. Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση του βαπτιζομένου, συμβολίζει την απέκδυση του παλαιού εαυτού του και την πλήρη αναγέννηση του εν Χριστώ. Επίσης, με την ατιμαστική χάρη του Θεού, το νερό γίνεται μέσο αγιασμού και θεραπείας. Οι αγιολογικές διηγήσεις αναφέρουν πολλές περιπτώσεις όπου το αγιασμένο νερό γίνεται θεραπευτικό μέσο. Το νερό το χρησιμοποιούσαν ως μέσο καθαρμού πριν από την προσευχή, την σπονδή και την θυσία, ήδη από τα ομηρικά χρόνια. Επίσης, το χρησιμοποιούσαν ως μέσο καθαρμού στις σημαντικές διαβατήριες τελετές της ανθρώπινης ζωής, δηλ. στον γάμο, την γέννηση και τον θάνατο. Το νερό ορίζει τους δρόμους των ανθρώπων και οι άνθρωποι τους δρόμους του νερού. Στον ελληνικό λαϊκό πολιτισμό σχετίζονται και δύο τελετουργικές πρακτικές, οι σπονδές και ο ραντισμός. Στην πρώτη περίπτωση, πρόκειται για προσφορά σπονδών, δηλαδή το τελετουργικό χύσιμο συγκεκριμένων υγρών, όπως νερό, κρασί, λάδι και γάλα, σε συγκεκριμένες στιγμές, ως είδος προσφοράς προς τους νεκρούς. Θυμίζω εδώ ότι, ανάλογες προσφορές συνήθιζαν και οι αρχαίοι σε αφηρωϊσμένους νεκρούς,, στους νεκρούς προγόνους τους και σε μικρές χθόνιες θεότητες, στα πλαίσια πάντοτε της χθόνιας λατρείας τους, που κάλυπτε μεγάλο μέρος της καθημερινής λατρευτικής τους δραστηριότητας και πρακτικής.
ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ
