Η λέξη Γκεστάλτ είναι γερμανική και σημαίνει «σχήμα». Η βασική αρχή της κατάστασης Γκεστάλτ είναι πως, ο νους δέχεται επί μέρους ερεθίσματα, τα οποία τα συνθέτει με τον δικό του τρόπο και τα «σχηματοποιεί». Μέσα από τη διαδικασία της επίγνωσης, το άτομο κερδίζει την κατανόηση του εαυτού του και του περιβάλλοντός του ως κάτι άλλο από αυτό που κατανοεί ο συμβατικός νους. Γνωρίζει τη δυνατότητα για αλλαγή και γίνεται ο ίδιος αλλαγή και παράλληλα, την ικανότητά του να κάνει επιλογές, ούτως ώστε να ζει μια αυθεντική, με νόημα, ζωή, εκφράζοντας την θεωρία του πεδίου (Kurt Lewin, 1952), σύμφωνα με την οποία το πεδίο είναι ένα όλον, του οποίου τα μέρη βρίσκονται σε άμεση σχέση και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Τα μέρη ενός πεδίου μεταβάλλονται ανάλογα με τη σχέση που έχουν μεταξύ τους. Ως εκ τούτου, η εμπειρία διερευνάται στο πλαίσιο της συνθήκης, οπότε κάθε φαινόμενο που συμβαίνει κατά τη γκεσταλτική διαδικασία, συν-δημιουργείται και μεταβάλλεται από το άτομο και το άτομό γκεστάλτ. Τώρα = βίωμα = επίγνωση = πραγματικότητα. Το παρελθόν δεν υπάρχει πια και το μέλλον δεν υπάρχει ακόμη. Μόνο το τώρα υπάρχει (άχρονη σκέψη η νόηση). Τελικά, η προσέγγιση Γκεστάλτ, προσπαθεί να καταλάβει την ύπαρξη οποιουδήποτε γεγονότος μέσα από τον τρόπο που εμφανίζεται, προσπαθεί να καταλάβει το γίγνεσθαι με το πώς, όχι με το γιατί· μέσα από τον πανταχού διεισδυτικό σχηματισμό γκεστάλτ, μέσα από την ένταση της ανολοκλήρωτης κατάστασης, η οποία είναι ο βιολογικός παράγοντας. Με άλλα λόγια, στην κατάσταση Γκεστάλτ προσπαθούμε να είμαστε συνεπείς με κάθε γεγονός, ιδιαίτερα με τη φύση, εφόσον είμαστε μέρος της. Σκοπός της είναι να μας υποστηρίξει να αναγνωρίζουμε και να αποδεχόμαστε την εμπειρία μας σε κάθε δεδομένη στιγμή. Να αποκτούμε επίγνωση πάνω στις αισθήσεις, τα αισθήματα, τα συναισθήματα, τις σκέψεις, τις μνήμες, τις εικόνες της φαντασίας και τις διαισθήσεις που μπορεί να συνθέτουν την εμπειρία μας στο παρόν, στο «Εδώ και Τώρα». Να αναγνωρίζουμε "όλα όσα είμαστε». Κοινώς, όπως λέω πάντα, όλα ταυτόχρονα υπάρχουν μέσα σε εσένα από εσένα, γινόμαστε ο ένας και οι πολλοί μαζί ένα! Στην επίγνωση αυτή θεμελιώνεται η ελευθερία μας για επιλογή, απόφαση και δράση, και συγχρόνως η υπευθυνότητα προς τον νέο μας εαυτό και τον κόσμο. Μια συχνή τεχνική είναι να ακολουθήσεις μια περιγραφή συνειδητοποίησης με την οδηγία: "Μείνε μ’ αυτό" ή "Εμβάθυνε σ’ αυτό." Ανάλυσε και μέσα από την ανάλυση θα βιώνεις νοητικά σοκ, ενώ ταυτόχρονα μέσω της ανάλυσης γίνεσαι νοητικά ένα με το αναλυόμενο και αυτό μέρος του εαυτού σου. Υπερβολή είναι μια ειδική μορφή αναπαράστασης. Ζητείται από το άτομο να υπερβάλλει κάποιο συναίσθημα, σκέψη, κίνηση κ.λπ. έτσι ώστε να νιώσει το πιο έντονο (μολονότι τεχνητό) διαδραματισμένο ή φανταστικό όραμα. Η αναπαράσταση στην κίνηση, στον ήχο, στην τέχνη, στην ποίηση κ.λπ., μπορεί να διεγείρει την δημιουργικότητα και επίσης να είναι η να γίνει μέρος σου . Για παράδειγμα, ζητήθηκε από έναν άντρα, ο οποίος μιλούσε για τη μητέρα του χωρίς να δείχνει κανένα ιδιαίτερο συναίσθημα, να την περιγράψει. Μέσα από την περιγραφή του, ήρθε η πρόταση να κινηθεί όπως αυτή. Καθώς ο ασθενής υιοθετούσε τη στάση και την κίνησή της, ήρθαν έντονα συναισθήματα στη συνείδησή του. Άρχισε να έχει ταύτιση και ταύτιση σημαίνει να γίνεσαι ένα κομμάτι με αυτό που ταυτίζεσαι - παύεις να είσαι μόνο εσύ! Συχνά ο άνθρωπος είναι τόσο περιορισμένος από τα δεσμά των συνηθισμένων τρόπων σκέψης, που οι εναλλακτικές δυνατότητες δεν αφήνονται να συνειδητοποιηθούν. Αυτό περιλαμβάνει παραδοσιακούς μηχανισμούς, όπως άρνηση ή απώθηση, αλλά επίσης πολιτισμικούς και εκπαιδευτικούς παράγοντες που επηρεάζουν τον τρόπο σκέψης του ατόμου. Μια τεχνική είναι να ζητάς από τον άλλον να φανταστεί το αντίθετο απ’ αυτό που πιστεύει ως αληθινό, ή βαρετό ή ανούσιο γύρω του. Οι τεχνικές ενοποίησης φέρνουν σε επαφή μεταξύ τους διαδικασίες που το άτομο δεν φέρνει σε επαφή ή που ενεργά διατηρεί διαχωρισμένες (σχίσμα). Μπορεί να ζητηθεί από το άτομο να βάλει λόγια σε μια αρνητική διαδικασία, όπως η ένταση, το κλάμα ή ο σπασμός ή αν για παράδειγμα, ο χ αναφέρει ένα συναίσθημα, μπορεί να του προτείνουμε να το εντοπίσει στο σώμα του ή πιο σωστά στο κέντρο ενέργειας που τον άγγιξε. Ένα άλλο παράδειγμα, είναι να ζητήσεις από τον χ να εκφράσει θετικά και αρνητικά συναισθήματα για ένα άτομο. Αν αισθανθείς τον άλλον μπορείς να γίνεις μέρος του και αυτός μέρος σου, φτιάχνοντας ένα μικρό γκεστάλτ - θυμηθείτε τα ερωτευμένα ζευγάρια κ.λπ. Κάποτε μια κοπέλα με ρώτησε «εγώ πότε θα γίνω γκεστάλτ», η απάντηση ήταν «ποτέ» και αυτό γιατί είχε μάθει στην ζωή της, όχι να ταυτίζεται αλλά να μεταφέρει πάντα τις ευθύνες των δικών της λαθών στους άλλους (φταίει ο πατέρας μου, η μανά μου, η μητριά μου, η σχέση μου), δεν ταυτίστηκε ποτέ με το γύρω περιβάλλον της, δεν ανέλυσε το γιατί, παρά μόνο έκατσε στο σκαμνί του μονοδιάστατου εγώ της και καταδίκασε τον εαυτό της ακριβώς σε αυτό: στην κατάρα του μονοδιάστατου εγώ της!
ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ
