Το σπήλαιο
Λεοντάρι βρίσκεται στις ανατολικές πλαγιές του Υμηττού, πάνω από
τα Γλυκά Νερά Αττικής, σε υψόμετρο 550 μέτρων. Μεγάλο μέρος των μονοπατιών πεζοπορίας προς αυτό, είναι
πάνω σε βράχια, με καλή σηματοδότηση αλλά σχετικά δύσκολα για έναν αρχάριο
πεζοπόρο. Παρόλο αυτά, τα μονοπάτια προσφέρουν πολύ όμορφη θέα προς τα
Μεσόγεια, τον Υμηττό και μια αντικειμενικής ομορφιάς θέα προς το λεκανοπέδιο
της Αττικής. Οφείλω να ενημερώσω ότι η πρόσβαση πάντα κρύβει κινδύνους, τόσο από πτώση
βράχων,όσο και από μη ορατά, επικίνδυνα σημεία στο έδαφος ή και από άλλες
απρόσμενες καταστάσεις. O μύθος αναφέρει ότι κάποτε στην σπηλιά του Υμηττού
κατοικούσε ένα λιοντάρι που έσπερνε τον τρόμο στις γύρω περιοχές. Μάλιστα, οι
Χριστιανοί, που ήθελαν να πηγαίνουν στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου, δυτικά
από την Κάντζα, δεν μπορούσαν να προσεγγίσουν, από τον φόβο μήπως και
κατασπαραχθούν από το τρομερό θεριό. Έτσι, η εκκλησία έμενε έρημη και
αλειτούργητη για πολλά χρόνια. Την παραμονή της εορτής του Αγίου Νικολάου,
φάνηκε ο Άγιος σε πολλούς χωρικούς στον ύπνο τους και τους είπε να πάνε άφοβα
το επόμενο πρωί στην εκκλησία, για να λειτουργηθούν. Το περίφημο λιοντάρι του
Υμηττού, όταν είδε πως όλοι οι χωρικοί είχαν συγκεντρωθεί στην εκκλησία, όρμησε
για να τους φάει, αλλά μόλις έφτασε μπροστά στην πόρτα του ναού, βγήκε από μέσα
ο Άγιος Νικόλαος, το χτύπησε δυνατά και κατόπιν, το μαρμάρωσε. Το μαρμάρινο
λιοντάρι ήταν τοποθετημένο κοντά στην Εκκλησία, από όπου μεταφέρθηκε στην Αθήνα
κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (Χατζηλαζαρίδης 1979, 62-64). Οι
διαστάσεις του σπηλαίου, είναι περίπου 50×20μ και μέσα του θα δείτε σημάδια από
τις ανασκαφές που έγιναν τον περασμένο αιώνα. Η συστηματική ανασκαφική έρευνα στο σπήλαιο Λεονταρίου
Υμηττού Αττικής, αποτελεί μια κοινή ερευνητική προσπάθεια της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας
Νότιας Ελλάδας και του Τομέα Αρχαιολογίας του
Πανεπιστημίου Αθηνών και από αυτήν, έχουν προκύψει σημαντικά στοιχεία για τη
διαδοχή των φάσεων χρήσης του σπηλαίου από τη Νεολιθική εποχή μέχρι και τα
νεότερα χρόνια.
Η έρευνα πεδίου όπως και η συντήρηση, διαλογή, καταγραφή και μελέτη των ευρημάτων
βρίσκεται σε εξέλιξη. Εμείς, όταν το επισκεφθήκαμε, γίνονταν εργασίες μέσα σε
αυτό, όπως βλέπετε στις φωτογραφίες. Οι συχνές
επισκέψεις ιδιωτών, έχουν
επιφέρει αρκετές φθορές. Κύριοι, να σέβεστε
τα σπήλαια, θέλουν
χρόνια να δημιουργηθούν από την φύση! Λεπτομερή
περιγραφή του σπηλαίου πριν την ανασκαφή
είχε δώσει ο Wickens (1986, 175) που αναφέρεται στους σταλαγμιτικούς-σταλακτιτικούς
σχηματισμούς και στην παρουσία τοίχων από αργούς λίθους σε
διάφορα σημεία στο εσωτερικό του όπως και στην παρουσία παλαιοντολογικού
υλικού (Wickens 1986,181). Το αρχαιολογικό υλικό που
περισυνέλεξε, φυλάσσεται στην Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών. Γεωλογική περιγραφή
δίνεται επίσης από τον Χατζηλαζαρίδη (1979). Σε
ανασκαφές που έγιναν το 1926, βρέθηκαν οστά λιονταριού, αρκούδας των σπηλαίων
ηλικίας 250.000 χρόνων, ύαινας και λύκου. Το σπήλαιο ενδέχεται να αποτελούσε το
καταφύγιο των τελευταίων λιονταριών που έζησαν στην Αττική. Στο σπήλαιο έχουν
εντοπιστεί κεραμικά των ιστορικών και νεότερων χρόνων, ενώ τα πιο κάτω στρώματα
είχαν ίχνη πυράς. Βρέθηκαν επίσης αγγεία μέσα σε σχισμές. Τα κεραμικά αυτά,
ήταν αποθηκευτικοί αμφορείς, λήκυθοι, λουτροφόροι και ειδώλια, κυρίως
γυναικείων μορφών. Ένα από αυτά, έχει τη μορφή ερμαϊκής στήλης και ένα άλλο
είναι τμήμα μορφής με κέρατα που παίζει μουσική και αναγνωρίστηκε ως ο Πάνας. Η
παρουσία αγγείων υποδεικνύει ότι ο χώρος είχε χρησιμοποιηθεί στην αρχαιότητα ως
ιερό και πιθανόν να ήταν το ιερό του Πανός στην Παιανία, το οποίο αναφέρεται
από τον Μένανδρο στην κωμωδία Δύσκολος. Μέσα στο σπήλαιο έχουν
εντοπιστεί επίσης οστά ανθρώπων, που υποδηλώνει ότι όταν δεν χρησιμοποιούταν
για άλλους λόγους, το σπήλαιο ήταν τόπος ταφής.
