Νεα συνεργασία του Γρηγόρη Τσουκαλά με την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος & Πολιτισμού ιδρύθηκε το 1972 (μετά από 2 χρόνια προετοιμασίας) από τον Κώστα και την Λυδία Καρρά, κατοίκους του Λονδίνου, ως αντίδραση στις τεράστιες καταστροφές που επέφερε η δικτατορία τόσο στον φυσικό πλούτο όσο και στην αρχιτεκτονική κληρονομιά της χώρας.
Ήταν η εποχή της αντιπαροχής και η μία μετά την άλλη οι ιστορικές πόλεις γκρεμίζονταν για πάντα. Οι όποιες αμφιβολίες για ανάληψη δράσης την εποχή της δικτατορίας παραμερίσθηκαν μετά τη βάρβαρη κατεδάφιση της εντυπωσιακής καθολικής εκκλησίας του Σωτήρος στο Ηράκλειο που έγινε χώρος στάθμευσης με διαταγή του Παττακού.
Η εκκλησία του Σωτήρος στο Ηράκλειο Κρήτης
Μετά την κατεδάφιση
Από το ξεκίνημα οι στόχοι επικεντρώθηκαν στην προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και της φύσης και γενικότερα σε κάθε τι που περιβάλλει τον άνθρωπο και επηρεάζει την ζωή του.
Για να διατηρηθεί η οικονομική ανεξαρτησία ζητήθηκε από τους διακεκριμένους επιχειρηματίες της διασποράς Γιώργο Λιβανό, Αντώνη Χανδρή, Γιάννη Κουλουκουντή, αλλά και από τον Γιώργο Ποταμιάνο από την Ελλάδα να υπογράψουν ως συνιδρυτές καταθέτοντας και αυτοί τα πρώτα κεφάλαια για το ξεκίνημα στην Fondation pour la Sauvegarde du Patrimoine Grec, αδελφή οργάνωση της ΕΛΛΕΤ που είχε ιδρύσει ο Κώστας Καρράς στην Ελβετία, ώστε τα χρήματα να είναι προστατευμένα από την Χούντα.
Η πρώτη μεγάλη εκστρατεία που συσπείρωσε πολλούς αντιφρονούντες της δικτατορίας ήταν η αποφυγή βιομηχανικής ζώνης στο Νότιο Σαρωνικό. Η υπογραφή της ακύρωσης ήταν η πρώτη οικονομική πράξη της κυβέρνησης της μεταπολίτευσης με τις υπογραφές του Γιάγκου Πεσμαζόγλου και Ξενοφώντα Ζολώτα, με τις τεράστιες ευεργετικές συνέπειες για όλο το Νότιο Σαρωνικό.
Από τους πρώτους αγώνες της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ήταν και ο μεγάλος αγώνας για τη σωτηρία της Πλάκας. Από τα πρώτα μελήματα ήταν η προστασία των Πρεσπών με την ίδρυση του Επιστημονικού Σταθμού -του μόνου κτίσματος πάνω στην λίμνη της Μικρής Πρέσπας- σε σχέδιο του Μίμη Φατούρου.
Αυτή η πρώτη περίοδος ήταν ιδιαίτερα δημιουργική καθώς η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ πρωτοπορούσε στην προστασία του περιβάλλοντος σε όλους τους τομείς. Τότε ξεκίνησε η πρώτη φροντίδα για το Αιγαίο, με το γραφείο Αρχιτεκτονικών συμβούλων στη Σύρο.
Οι βραβεύσεις, οι πρώτες πρότυπες αναστηλώσεις, όπως του Χορτιάτη στη Θεσσαλονίκη και των Φυρογίων στη Σίφνο, τα πρώτα εκπαιδευτικά προγράμματα όπως το Διαστημόπλοιο Γη κλπ. Ακόμα, δόθηκαν 40 υποτροφίες για αρχιτέκτονες – αναστηλωτές, δημιουργώντας έτσι μια απαραίτητη υποδομή για αποκαταστάσεις μνημείων.
Ίσως το σημαντικότερο, το σχέδιο του περίφημου άρθρου 24 του Συντάγματος δουλεύτηκε ολονύκτια στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ και παραδόθηκε στα χέρια του τότε προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τσάτσου.
Ο Κώστας Καρράς ίδρυσε, για να στηριχθεί το έργο της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ, άλλες δύο αδελφές οργανώσεις στο εξωτερικό: στην Αγγλία το National Trust for Greece, και στην Αμερική το Society for the Protection of the Greek Heritage (SPGH).
Και στις τρεις υπηρέτησαν προσωπικότητες όπως ο Steven Runciman και οι καθηγητές Robert Browning στη Βρετανία και Bernard Knox στην Αμερική.
Η διεθνής υποστήριξη, πέραν ότι εξασφάλισε και την αγορά του κτηρίου που σήμερα στεγάζει τα γραφεία της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ με την συμβολή της Virginia Nick από το Texas, αποδείχθηκε πολύτιμη σε αγώνες όπως η προστασία της Ύδρας, του Αγίου Όρους, των Δελφών, της Ακρόπολης κλπ.
