Σύμφωνα με τον νευροεπιστήμονα, ψυχολόγο και φιλόσοφο του νου, Antti Revonsuo, το φαινόμενο των ονείρων είναι ένα βιολογικά καθορισμένο σύστημα που εξυπηρετεί εξελικτική λειτουργία για την ανθρωπότητα. Τα όνειρα, μας διευκολύνουν να επεξεργαστούμε επώδυνα συναισθήματα αλλά και συναισθήματα χαράς, να ταξινομήσουμε και να οργανώσουμε στη μνήμη μας παλαιότερες εμπειρίες και να βρούμε δημιουργικότερες λύσεις σε προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητα μας. Ζήτα με πίστη από τον εαυτό σου να σου δείξει την λύση στον ύπνο. Τα όνειρα είναι πάντα παρόντα, ωστόσο κάποιος μπορεί συνειδητά να πάει στον ονειρικό κόσμο αν γνωρίζει τεχνικές ονείρου - ταξιδιού κατά την διάρκεια του ύπνου. Άλλοτε, πάλι, μάς βρίσκουν ως εκπομπές από τον εξωτερικό κόσμο, αφού ο εαυτός μας πάντα είναι διαρκώς ταξιδεμένος είτε στη χώρα των σκέψεων, είτε στη χώρα των ονείρων, σε δύο χώρες που δεν έχουν σύνορα μεταξύ τους και που απλώς εμείς οι άνθρωποι τις ονοματοθετήσαμε για να μπορούμε να συνεννοούμαστε με τα σύμβολα των λέξεων, των λέξεων που δεν μπορούν πάντα να περιγράφουν τους κόσμους μας, γιατί υπάρχουν και καταστάσεις που δρουν με άλλο τρόπο από τον λόγο. Έτσι τα όνειρα είναι μέρος του δικού μας εσωτερικού κόσμου ή μέρη που το εγω μας επισκέπτεται με αυτόν τον τρόπο και αποτελούν μέρος του άγνωστου ή των αγνώστων κόσμων αλλά και του αντικειμενικού κόσμου. Ποτέ δεν σταματούμε να ονειρευόμαστε και αν συμβεί αυτό, τότε απλώς υπάρχουμε και έχουμε παύσει να ζούμε. Τα όνειρα, μάς καθοδηγούν στην κατανόηση της πραγματικότητας. Αν κατανοήσουμε το από που ήρθαν και τι συμβολίζουν, είναι έναν από τους τρόπους κατανόησης της πραγματικότητας, των πλευρών του κόσμου κτλ Τα όνειρα, σύμφωνα με την καθηγήτρια Cartwright στο Πανεπιστήμιο Rush του Σικάγο, είναι σα να έχουμε έναν εσωτερικό θεραπευτή, μέσω του οποίου συνδεόμαστε με προηγούμενα συναισθήματα μας, και δουλεύουμε τα αισθήματα αυτά ώστε να έχουν επιλυθεί μέχρι το πρωί. Κατά τη διάρκεια του R.E.M. ύπνου σταματάνε να απελευθερώνονται ποσότητες νορανδρεναλίνης, της ορμόνης που συνδέεται με την εγρήγορση και ενεργοποιούνται εγκεφαλικές περιοχές (όπως η αμυγδαλή) που σχετίζονται με τα συναισθήματα και αυτό μπορεί να γίνει κινητήρια δύναμη για τον κόσμο των ονείρων! Της σκέψης! Σε πειράματα που έχουν διεξαχθεί σχετικά με τη λειτουργία της μνήμης και της επίλυσης μνημονικών προβλημάτων (π.χ. Πείραμα 3-D λαβυρίνθου, Hamsley, 2010 πανεπιστήμιο Harvard), τα υποκείμενα που ενδιάμεσα κοιμήθηκαν και μπήκανε στο R.E.M. στάδιο του ύπνου, έφεραν καλύτερα αποτελέσματα από όσους και όσες δεν είχαν την ευκαιρία να ονειρευτούν στο μεσοδιάστημα. Με τον ίδιο τρόπο που ο βαθύς ύπνος βοηθά το σώμα να αποκαταστήσει τη φυσική του ικανότητα, ο ύπνος των ονείρων “ξαναπλένει” τα νευρωνικά μας κυκλώματα. Σε μοριακό επίπεδο, οι χημικές ουσίες που στηρίζουν τη σκέψη μας έχουν καμφθεί από τη γνωστική δραστηριότητα της ημέρας. Ο βαθύς ύπνος είναι η στιγμή που αυτές οι χημικές ουσίες επιστρέφουν στο αχρησιμοποίητο σχήμα τους. Ο εγκέφαλος “πλένεται” με εγκεφαλονωτιαίο υγρό, που ελέγχεται από το γλυμφατικό σύστημα. O Καρτέσιος, ο Αϊνστάιν, ο Νιλς Μπόρ και άλλοι επιστήμονες και στοχαστές προχώρησαν στη διατύπωση των θεωριών τους μετά από ιδέες που τους παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια του ύπνου σε όνειρα. Κοινώς, κατέβαζαν πληροφορίες και γνώσεις από τον κόσμο του ονείρου. Πολλοί θεωρούν ότι, ενισχύθηκαν οι καλλιτεχνικές τους ικανότητες μέσω της τεχνικής αυτής, επειδή διάφορες εμπνεύσεις ή ιδέες αποκαλύπτονται στο άτομο την στιγμή που ονειρεύεται. Από την περιγραφή των πράξεων στα όνειρα, ανακαλύπτουμε στάσεις και συναισθηματικές αντιδράσεις δίκες μας ή και άλλων, από την μεριά του ονειρικού εγώ που μπορεί να μην έχουν εκφραστεί, ή να μην έχουμε επίγνωση αυτών στην εξωτερική μας ζωή και έτσι ανακαλύπτουμε ποια είναι η κατάλληλη συναισθηματική αντίδραση, η οποία ίσως δεν έχει βρει έκφραση και βλέπουμε πώς η αντίδραση αυτή είναι δυνατόν να εκφρασθεί, όπως και τις δυναμικές που μας δίνονται. H έρευνα του Δρ. Denholm Aspy και των συνεργατών του (School of Psychology, The University of Adelaide, Australia) στοχεύει στην ανάπτυξη αποτελεσματικότερων τεχνικών πρόκλησης συνειδητών ονείρων. Τα αποτελέσματα της δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Dreaming και έδειξαν ότι με συγκεκριμένο συνδυασμό τεχνικών, μπορούμε να αυξήσουμε τις πιθανότητες να έχουμε ένα συνειδητό όνειρο. Σύμφωνα με τον δρ. Aspy, αυτά τα αποτελέσματα «θα μας επιτρέψουν να μελετήσουμε τα πολλά πιθανά οφέλη των συνειδητών ονείρων, όπως τη θεραπεία για τους εφιάλτες και τη βελτίωση των φυσικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων μας, μέσω μιας πρόβας στο συνειδητό όνειρο». Το να μπορείς να ονειρευτείς τις πιο βαθιές σου επιθυμίες κατά βούληση και να μπορείς να επιλέξεις το τι θα συμβεί στο όνειρό σου φαντάζει υπέροχο, γι’ αυτό και τα άτομα που έχουν τη δυνατότητα να ελέγχουν τα όνειρά τους τα περιγράφουν ως «έντονα» και «συναρπαστικά», κάνοντας εκείνους που δεν μπορούν, να ζηλεύουν! Το δεύτερο βήμα απαιτεί λίγο περισσότερο σχεδιασμό. Ο ερευνητής Denholm Aspy προτείνει τον πεντάωρο ύπνο. Ρυθμίστε ένα ξυπνητήρι να χτυπήσει σε πέντε ώρες αφότου ξαπλώσετε. Ξαπλώστε σε μια άνετη θέση με τα φώτα σβηστά και επαναλάβετε τη φράση: “Την επόμενη φορά που ονειρεύομαι, θα θυμάμαι ότι ονειρεύομαι”. Κάνετε αυτό σιωπηλά στο μυαλό σας. Πρέπει να βάλετε πραγματικό νόημα στις λέξεις και να εστιάσετε στην πρόθεσή σας να θυμηθείτε. Κοιμηθείτε εωσότου χτυπήσει το ξυπνητήρι σας. Μετά, μείνετε ξύπνιος/α για λίγο και ύστερα ξανακοιμηθείτε. Αυτή η διαδικασία εκτιμάται πως ενθαρρύνει το στάδιο του ύπνου REM, στη διάρκεια του οποίου τα συνειδητά όνειρα είναι πιθανότερο να συμβούν. Έχοντας ακριβώς δίπλα στο κρεβάτι ένα ονειρολόγιο θα μπορέσετε αμέσως μετά το ξύπνημα να γράψετε το όνειρό ή τα συναισθήματα που σας προκάλεσε. Τα όνειρα που είναι σημαντικά δεν τα ξεχνάς ποτέ! Η έρευνά του, υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι που δεν θυμούνται τα όνειρά τους, πιθανότατα απλώς δεν ξυπνούν τη σωστή στιγμή. Διαπιστώθηκε επίσης ότι οι έντονες συναισθηματικές αναμνήσεις ήταν πιο πιθανό να ενσωματωθούν στα όνειρα από ό,τι οι λιγότερο συναισθηματικές αναμνήσεις. Καλό είναι να γνωρίζετε ότι τα περισσότερα lucid dreams πραγματοποιούνται κατά την διάρκεια του ύπνου REM. Η πρώτη φάση REM συνήθως ξεκινάει περίπου 90 λεπτά μετά από την ώρα που κάποιος αποκοιμιέται.. Έτσι, το να κοιμάστε καλά (8 ώρες) αυξάνει τις πιθανότητες για ένα συνειδητό όνειρο, καθώς αυξάνεται και ο χρόνος που συνολικά είστε σε φάση REM. Ερευνητές μιας αμερικανικής νεοσύστατης εταιρίας με έδρα την Καλιφόρνια στις ΗΠΑ, απέδειξαν ότι τα διαυγή όνειρα θα μπορούσαν να ξεκλειδώσουν νέες διαστάσεις της επικοινωνίας και των δυνατοτήτων της ανθρωπότητας. Σε ένα πείραμα που θυμίζει την ταινία «Inception», δύο άτομα βίωσαν διαυγή όνειρα και αντάλλαξαν ένα απλό μήνυμα, πράγμα που δείχνει ότι μπορούμε να έρθουμε σε επαφή με άλλους μέσω ονείρου, χάρη σε ένα ειδικά σχεδιασμένο εξοπλισμό, ο οποίος περιλάμβανε έναν διακομιστή, μια συσκευή και αισθητήρες. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται και από μια πρόσφατη μελέτη η οποία διεξήχθη από το Εργαστήριο για τον Ύπνο του Πανεπιστημίου του Σουάνσι στην Ουαλία, η οποία έδειξε ότι το να μοιραζόμαστε τα όνειρα μας όπως και να ακούμε τα όνειρα των άλλων, αυξάνουν τα επίπεδα της ενσυναίσθησής μας. Πράγματι, βρέθηκε ότι όταν οι άνθρωποι διηγούνται τα όνειρα τους, αυξάνουν την ενσυναίσθησή τους απέναντι στα άτομα με τα οποία τα μοιράζονται. Κατά τη διάρκεια μιας περιόδου δύο εβδομάδων, ένα μέλος από κάθε ζευγάρι μοιραζόταν και συζητούσε ένα ή περισσότερα όνειρά του με το άλλο μέλος. Στη συνέχεια, μετά από κάθε συζήτηση, τα δύο μέλη συμπλήρωναν το ερωτηματολόγιο ενσυναίσθησης. Βρέθηκε ότι το άτομο το οποίο συζητούσε το όνειρο του, είχε αυξήσει σημαντικά την εν συναίσθησή του απέναντι στο άλλο άτομο, κοινώς ενωνόντουσαν σιγά σιγά και ονειρικά. Η εταιρεία ανακοίνωσε ότι δύο άλλα άτομα μπόρεσαν να επικοινωνήσουν με τον διακομιστή μέσω των ονείρων τους. Το επίτευγμα αυτό επιτεύχθηκε μετά από σχεδόν πέντε χρόνια έρευνας και ανάπτυξης. Επόμενος στόχος της REMspace είναι να καταστήσει δυνατή την επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο στα διαυγή όνειρα. Αν και αυτό είναι περίπλοκο, η εταιρεία εκτιμά ότι θα μπορέσει να το επιτύχει μέσα σε λίγους μήνες. Η REM είναι η πιο ψυχεδελική περίοδος ύπνου του εγκεφάλου μας, όταν έχουμε τα πιο παραισθησιογόνα συστατικά του σώματός μας (μην τρέξουν οι βλάκες να συνδυάσουν τα παραπάνω με παραισθησιογόνες ουσίες) και τα πιο ζωντανά, αφηγηματικά, γεμάτα μνήμες όνειρα. Η διαύγεια (συνειδητοποίηση του ονείρου) είναι διαφορετική από τον έλεγχο, τη δύναμη δηλαδή πάνω στις παραμέτρους της εμπειρίας, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει την κλήση ανθρώπων και την απόκτηση υπερδυνάμεων. Τα συνειδητά όνειρα έχουν συνδεθεί με βελτιωμένες ικανότητες επίλυσης προβλημάτων, αυξημένη δημιουργικότητα και μειωμένο άγχος και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εργαλείο για την αυτοανακάλυψη, την προσωπική ανάπτυξη και την πνευματική εξερεύνηση. Κάποιοι τα ‘χειρίζονται’ και για τη θεραπεία προβλημάτων που σχετίζονται με τις πιο βασικές λειτουργίες για την υγεία μας. Το ζωντανό όνειρο διαφέρει από το συνηθισμένο όνειρο κυρίως ως προς τη ζωντάνια του και την έντονη εντύπωση που προκαλεί. Μερικές φορές διαρκεί ώρες και μέρες μετά το ξύπνημα, με μια καθαρή ανάμνηση κάθε λεπτομέρειας. Αυτά τα όνειρα θεωρούνται ότι είναι αποτέλεσμα κάποιας μη φυσιολογικής σωματικής κατάστασης. Στο συνειδητό όνειρο η επανένταξη των ψυχικών λειτουργιών είναι τόσο πλήρης, που ο κοιμώμενος θυμάται την καθημερινή ζωή και τη δική του κατάσταση, φτάνει σε μια κατάσταση τέλειας επίγνωσης και είναι σε θέση να κατευθύνει την προσοχή του και να επιχειρεί διαφορετικές πράξεις ελεύθερης βούλησης. Πριν μάθετε να ελέγχετε τα όνειρα σας, πρέπει να τα θυμάστε. Το πρώτο βήμα για την ανάκληση, είναι η επιθυμία να μας συμβεί κάτι. Φίλοι μου, η πίστη ένα είναι πραγματική και η θέληση σας δίνει την δύναμη! Η επίγνωση των σταδίων των ονείρων έπαιξε σημαντικό ρόλο στις δυτικές θρησκευτικές παραδόσεις, συμπεριλαμβανομένου του βουδισμού. Στον Θιβετιανό Βουδισμό, η ομάδα των ταντρικών τεχνικών που είναι γνωστή ως milam (Γιόγκα των Ονείρων) στοχεύει να αποκαλύψει την απατηλή φύση της ζωής, με τους ασκούμενους να κάνουν γιόγκα στα όνειρά τους. Είναι μια τελετουργική εκδοχή μιας από τις πιο μυστηριώδεις ικανότητες του ανθρώπινου μυαλού: Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι θεωρούσαν τα όνειρα απλώς μια διαφορετική μορφή θέασης, με εκπαιδευμένους ονειροπόλους να χρησιμεύουν ως προφήτες για να βοηθήσουν στον σχεδιασμό μαχών και στη λήψη κρατικών αποφάσεων. Οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι πίστευαν ότι τα όνειρα ήταν προβλέψεις μελλοντικών γεγονότων και επισκέψεων από τους νεκρούς και όχι μόνο. Πρώτη καταγραφή ενός συνειδητού ονείρου έχουμε από τον φιλόσοφο Αριστοτέλη. Στο έργο του «Περί ενυπνίου», περιέγραψε το γεγονός ότι έφτασε σε ένα συνειδητό επίπεδο, ενώ ονειρευόταν. Η Ονειρική εμπειρία που πάντοτε επαναλαμβάνεται είναι αναμφίβολα το μυητικό στοιχείο, το οποίο έξυπνα χρησιμοποιημένο, μας οδηγεί στην αφύπνιση της συνείδησης. Ωστόσο, οι περισσότεροι σύγχρονοι θεωρητικοί των ονείρων πιστεύουν ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Για αρχή, ένας αιώνας εμπειρίας με τη ψυχοθεραπεία, έχει δείξει ότι μακριά από το να ωφελούμαστε από το να ξεχνάμε όλα τα όνειρά μας, συχνά αντλούμε πολλά από την αντανάκλασή τους και την ανάλυσή τους. Μια πολύ πιο παραγωγική λειτουργία του ονείρου είναι η επίλυση προβλημάτων, καθώς ο εγκέφαλος συνεχίζει να εργάζεται κατά τη διάρκεια του ύπνου σε εργασίες που χειρίστηκε το μυαλό κατά τη διάρκεια της ημέρας και όχι μόνο. Σε μια μελέτη του 2010 στο Beth Israel Deaconess Medical Center στη Βοστώνη, σε 99 άτομα δόθηκε ένα έργο που απαιτούσε από αυτούς να περιηγηθούν σε ένα τρισδιάστατο λαβύρινθο. Κατά τη διάρκεια των συνεδριών εξάσκησης, τους δόθηκε ένα διάλλειμα 90 λεπτών. Σε ορισμένους ζητήθηκε να ασχοληθούν με ήσυχες δραστηριότητες, όπως το διάβασμα, ενώ σε άλλους ζητήθηκε να προσπαθήσουν να κοιμηθούν. Εκείνοι που κοιμήθηκαν και συνέβη να ονειρευτούν τον λαβύρινθο, παρουσίασαν δεκαπλάσια βελτίωση στο έργο στην επόμενη συνεδρία σε σύγκριση με τα άλλα υποκείμενα. Ορισμένα όνειρα φαίνεται να προμηνύουν το μέλλον ή να φέρουν ισχυρούς συμβολισμούς. Μια μακροχρόνια διαδεδομένη υπόθεση είναι ότι τα όνειρα χρησιμεύουν ως μέσο προσομοίωσης πιθανών απειλών, προετοιμάζοντάς μας για τον κίνδυνο που μπορεί να έρθει στο δρόμο μας. Τα όνειρα μπορούν να δώσουν πληροφορίες για την ευημερία ενός ατόμου, μια ευκαιρία για κάποιον να αναζητήσει βοήθεια. Σε πολλές κοινωνίες τα όνειρα πιστεύεται ότι είναι ένα παράθυρο σε μια εναλλακτική πραγματικότητα όπου μπορούμε να οραματιστούμε τι είναι δυνατό. Τα όνειρα αποτελούν έναν μυστηριώδη και συναρπαστικό κόσμο, όπου η φαντασία και η πραγματικότητα συνδυάζονται με μοναδικό τρόπο, δημιουργώντας εμπειρίες που συχνά ξεπερνούν τα όρια της συμβατικής λογικής και φυσικής. Από την αρχαιότητα έως και τις μέρες μας, τα όνειρα συντροφεύουν τον άνθρωπο, αναδεικνύοντας έναν πλούτο εκφραστικών δυνατοτήτων που υπερβαίνουν τα περιορισμένα όρια του πραγματικού (;) κόσμου και αφήνοντας στίγματα στον πολιτισμό, τις τέχνες, και τη φιλοσοφία.
ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ
