Ο ιπποτισμός είναι ένα σύστημα ανταμοιβής προσώπων για την γενναιότητα, τα επιτεύγματα ή τις υπηρεσίες που παρείχαν. Επειδή οι μεμονωμένες ενέργειες δεν έφερναν αποτέλεσμα, σχηματίστηκαν σιγά-σιγά, σωματεία, ή καλύτερα, τάγματα ιπποτικά, με αυστηρούς κανονισμούς. Το ιπποτικό σύστημα άρχισε ν’ αναφαίνεται ήδη από τον 6ο ή τον 7ο αιώνα, αλλά διαμορφώθηκε και αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του 11ου αιώνα στη Γαλλία, απ’ όπου εξαπλώθηκε σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης. Οπλισμένος, λοιπόν, σαν αστακός, αποχαιρέταγε φίλους και συγγενείς, άφηνε τον πύργο του και ριχνόταν στην αναζήτηση επικίνδυνων αγώνων. Ευκαιρίες για κατορθώματα έδιναν τότε, οι πόλεμοι εναντίον των Μαυριτανών, οι Σταυροφορίες κατά των Σαρακηνών και οι «τόρνοι» –δηλαδή, οι αγώνες που γίνονταν μόνο για διασκέδαση. Αλλά δεν ήταν εύκολο ν’ αποκτήσει κανείς τον τίτλο του ιππότη –έπρεπε να μοχθήσει και να περάσει πολλές δοκιμασίες, ωσότου απολαύσει το ποθούμενο. Μετά τη διδασκαλία του πατέρα και την εξάσκηση στο σπίτι, ο νεαρός ασκούμενος έμπαινε στην υπηρεσία κάποιου γνωστού ιππότη, εκτελώντας χρέη ακολούθου. Στη συνέχεια, έμπαινε και πάλι στην υπηρεσία του ίδιου ή κάποιου άλλου ιππότη, εκτελώντας, αυτή τη φορά, χρέη σωματοφύλακα. Επέβλεπε, δηλαδή, τα άλογα και τα όπλα του αφέντη του, κρατούσε τον αναβολέα όταν αυτός ήθελε να ιππεύσει, και τον συνόδευε στις εκστρατείες. Ορισμένες φορές, ο υπασπιστής αναγορευόταν ιππότης στο πεδίο της μάχης. Συνήθως όμως, η ανακήρυξη γινόταν επίσημα, με συνοδεία μεγάλης πομπής –και μάλιστα σε περίοδο γιορτών και πανηγυριών. Ο υποψήφιος γι’ αυτόν τον βαθμό έπρεπε να υποβληθεί προηγουμένως σε προσευχές, νηστείες και άλλες παραπλήσιες πράξεις μετάνοιας. Όταν έφτανε η επίσημη ώρα, πήγαινε στο θυσιαστήριο, περιστοιχισμένος από ιππότες και υπασπιστές, και αφού ο ιερέας ευλογούσε το ξίφος του, ο υποψήφιος γονάτιζε μπροστά στον ανάδοχό του, ο οποίος τον ρωτούσε: «Μήπως επιθυμείς να καταταγείς στο ιπποτικό τάγμα για να πλουτίσεις, να ζήσεις ζωή άνετη και τρυφηλή και να απολαμβάνεις τις τιμές χωρίς να σέβεσαι τις αρχές του ιπποτισμού; Αν είναι έτσι, τότε φύγε –είσαι ανάξιος». Έπρεπε να διεκδικεί το δίκαιο των αδύναμων, να μη σφετερίζεται ξένη περιουσία, να μην αποβλέπει σε χρηματική αμοιβή, αλλά μόνο στη δόξα και την αρετή, και να τηρεί πάντοτε τις υποσχέσεις του. Τον παραβάτη των ιερών αυτών κανόνων τον θεωρούσαν άτιμο, τον καθαιρούσαν δημοσίως και τον αφόριζαν. Σε περίπτωση που ήταν αφοσιωμένοι στον κύριο τους και είχαν έφεση στα όπλα, χρίζονταν ιππότες στην ηλικία των 21. Οι ιππότες δεν ήταν απλοί πολεμιστές. Αποτελούσαν μέρος της κοινωνικής τάξης, όπως οι μοναχοί. Πέρα από την γενναιότητα στη μάχη, ο ιππότης έπρεπε να είναι και προστάτης των ανυπεράσπιστων και του δικαίου. Ένα από τα σπουδαιότερα καθήκοντα των ιπποτών, ήταν η αφοσίωση στο ωραίο φύλο. Ιππότης χωρίς ερωμένη ήταν πράγμα αδιανόητο. Μάλιστα, η εκλεκτή της καρδιάς ενός ιππότη φρόντιζε να δημοσιοποιήσει με κάθε τρόπο τον έρωτά της. Όχι σπάνια, οι ιππότες ερωτεύονταν γυναίκες που κατοικούσαν σε μακρινές χώρες και τις οποίες δεν είχαν ποτέ τους γνωρίσει. Διηγούνται, για παράδειγμα, ότι κάποιος ιππότης ονόματι Γοδοφρέδος, ακούγοντας πολλά εγκώμια για μια κόμισσα που κατοικούσε στην Αντιόχεια, την ερωτεύτηκε παράφορα, την ανακήρυξε ερωμένη του και τελικά, έκανε ολόκληρη εκστρατεία με σταυροφόρους, για να τη δει και να της εκφράσει τον έρωτά του. Ασθένησε όμως βαριά κατά τη διάρκεια του διά θαλάσσης ταξιδιού και πέθανε μόλις βγήκε στη στεριά. Η «ερωμένη», μαθαίνοντας την άφιξή του, έτρεξε και άρχισε να λούζει με δάκρυα τον άγνωστο και ετοιμοθάνατο εραστή της, ο οποίος συνήλθε για μια στιγμή, άνοιξε τα μάτια του κι ευχαρίστησε τον Θεό που τον άφησε να ζήσει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Όταν εξέπνευσε, η κόμισσα μην μπορώντας ν’ αντέξει τη λύπη, έγινε καλόγρια. Οι ερωτευμένοι ιππότες κουβαλούσαν πάντοτε μαζί τους μια κορδέλα, λίγες μπούκλες, κάποιο κόσμημα που τους δώρισε η ερωμένη τους, και ήταν πολύ περήφανοι όταν κατόρθωναν να διασώσουν ανέπαφο το δώρο έπειτα από κάποια αιματηρή συμπλοκή. Οι ιππότες χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά τον 4ο αιώνα μ.Χ., στον ύστερο ρωμαϊκό στρατό. Η εποχή των ιπποτών έληξε τον 16ο αιώνα, καθώς οι εθνικοί στρατοί αντικατέστησαν τους φεουδαρχικούς. Πολλοί ιππότες προσλήφθηκαν σε αυτούς τους νέους στρατούς. Οι σημερινοί αξιωματικοί στους δυτικούς στρατούς είναι απόγονοι των ιπποτών. Οι ιππότες είναι πασίγνωστοι σε όλους μας μέσα από τις κινηματογραφικές παραγωγές, τη λογοτεχνία και την ποίηση ως πρότυπα ανδρείας, ευγένειας και αυτοθυσίας. Τι ισχύει όμως, πραγματικά για αυτούς τους σκληροτράχηλους και σιδηρόφρακτους πολεμιστές που η φήμη τους παραμένει ζωντανή έως και σήμερα, σε σημείο που σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη αυτοί οι φημισμένοι στρατιώτες που ηγούνταν στα πεδία των μαχών να θεωρούνται εθνικοί ήρωες; Άλλο ένα σημαντικό κομμάτι της εκπαίδευσης και βέβαια, υποχρεωτικό για τον μαθητευόμενο στρατιώτη, ήταν να γνωρίζει σκάκι, να γράφει και να διαβάζει ποίηση δίπλα στους τροβαδούρους της αυλής, να έχει καλούς τρόπους και να προσεύχεται συνετά. Ο ιπποτικός Κώδικας Τιμής υπαγορεύει μια υψηλού επιπέδου ηθική συμπεριφορά στα μέλη του τάγματος. “Θα σέβεσαι τους αδυνάτους και θα είσαι ο υπερασπιστής τους”. “Δε θα δειλιάσεις ποτέ μπροστά στον εχθρό”. “Δε θα λες ψέματα και θα κρατάς πάντα το λόγο που έχεις δώσει”. “Θα είσαι γενναιόδωρος και θα δίνεις βοήθεια σε όλους”. Βλέποντας πόσο θαρραλέα και τελετουργικά αντιμετωπίζει ο ιππότης την κατάσταση, καταλαβαίνουμε τόσα πολλά για τη νοοτροπία τους. Το να ζήσουν και να πεθάνουν με τιμή, το να είναι αφέντες του εαυτού τους και όχι έρμαια των φόβων τους, το να υπηρετούν τα Λάβαρα και τις ιδέες τους, περιφρονώντας ακόμα και τον θάνατο, ήταν για αυτούς καθημερινότητα. Ο ιππότης προκαλούσε σε μάχη οποιονδήποτε, γνωστό ή άγνωστο, συνάδελφό του. Αν τύχαινε, για παράδειγμα, να συναντηθούν δυο ιππότες διψασμένοι για αγώνα: - «Πού πηγαίνεις;» έλεγε ο ένας. - «Δε θα σου δώσω λογαριασμό» απαντούσε ερεθισμένος ο άλλος. Εκτός από τις υποσχέσεις που έδινε, ο ιππότης έκανε και διάφορες ευχές (ταξίματα). Ευχόταν, για παράδειγμα, ν’ ανέβει πρώτος στο εχθρικό τείχος ή να στήσει τη σημαία στον ψηλότερο πύργο της πόλης των εχθρών. Όχι σπάνια όμως, οι ευχές ήταν γελοίες και αλλόκοτες: ευχόταν να τρώει με το αριστερό μόνο σαγόνι, να κοιμάται χωρίς να βγάζει την πανοπλία του, να φοράει στο λαιμό κρίκους και αλυσίδες μέχρι να ευοδωθεί κάποια επιχείρηση. Γενικά θεωρείται ότι, ιππότες ήταν μόνο οι άνδρες, στην πραγματικότητα όμως υπήρχαν πολλές γυναίκες ιππότες. Για πολλούς αιώνες διάφορες γυναίκες όπως η Μαρία του Ποτσουόλι, η Μάργκαρετ Πέστον, η Αλίκη Νύβετ του Μπουσάν και άλλες, πολέμησαν στο πεδίο της μάχης σώμα με σώμα, διοίκησαν στρατούς, ηγήθηκαν σε πολέμους και υπερασπίστηκαν τα εδάφη τους χρησιμοποιώντας τα ίδια όπλα και τις ίδιες πανοπλίες με τους άντρες ιππότες. Οι Ναΐτες Ιππότες ίδρυσαν τον 13ο αιώνα ένα τάγμα γυναικών μοναχών-πολεμιστριών, το οποίο όμως δεν πρόλαβε να εξελιχθεί γιατί οι Ναΐτες εκδιώχθηκαν λίγο μετά και το τάγμα τους καταργήθηκε από τον Πάπα Κλήμη Ε΄ το 1312. Οι σύζυγοι των ιπποτών που δεν συμμετείχαν σε μάχες ονομάζονταν chevaleresses, δηλαδή “ιππότισσες”, ενώ εκείνες που συμμετείχαν στις μάχες ονομάζονταν chevaliers, δηλαδή “ιππότες” Στη σύγχρονη εποχή διάφορα ιπποτικά τάγματα στη Γαλλία δέχονται ως μέλη γυναίκες από τον 18ο αιώνα όπως για παράδειγμα η Λεγεώνα της Τιμής (Légion d'honneur). Η πρώτη γυναίκα που έγινε δεκτή ήταν η Μαρί-Ανζελίκ Ντουσμάν (Marie-Angelique Duchemin) που πολέμησε στους Επαναστατικούς Πολέμους της Γαλλίας (1792 - 1802 ) και έλαβε τιμητική σύνταξη το 1798.
ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ
