Η Ερεσός βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά του νησιού, ανάμεσα σε δύο υψώματα με το όνομα Τρούλος και Λεμπόρ και απέχει 89 χλμ. από τη Μυτιλήνη. Ο Στέφανος ο Βυζάντιος, ένας λεξικογράφος που έζησε τον 6ο αιώνα μ.Χ., έγραψε ότι η πόλη πήρε το όνομα της από τον ομώνυμο ιδρυτή Ερεσό, γιο του μυθικού βασιλιά της Λέσβου Μακαρίως της Ρόδου. Οι πρώτοι οικιστές του τόπου στα προελληνικά χρόνια ίσως ήταν οι Πελασγοί, ενώ κατά τον 11ο έως και τον 9ο αιώνα π. X., εποχή κατά την οποία γίνονται οι μεγάλες μετακινήσεις των ελληνικών φύλων Αιολέων, Iώνων και Δωριέων κτίζεται, στη σημερινή περίπου παραλιακή τοποθεσία της Σκάλας Ερεσού, η πόλη της Ερεσού από αποίκους Αχαιούς ή ναυτικούς Αιολείς. Τα αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι η πόλη υπήρχε τον 8ο ή τον 7ο αιώνα μ.Χ.Οι αρχαιότερες επιγραφές που βρέθηκαν στους λόφους γύρω από την Ερεσό, χρονολογούνται από τον 6ο αιώνα π.Χ. και ανήκαν σε ναό. Τα ερείπια των πύργων και των μεγάλων τειχών σε πολυγωνική μορφή που ήταν στο Λεσβιακό στυλ της εποχής, δείχνουν ότι στην Αρχαϊκή περίοδο ήταν ισχυρή και πλούσια πόλη. Η Ερεσός, η Άντισσα και η Πύρα ήταν τον 5ο αιώνα π.Χ. τρεις από τις δευτερεύουσες πόλεις της Λέσβου. Οι πληροφορίες για την Ερεσό στην Κλασσική περίοδο είναι σπάνιες, στην πόλη γεννήθηκε μάλλον η μεγάλη ποιήτρια Σαπφώ (620 π.Χ.). Η Σαπφώ (αιολική διάλεκτος: Ψάπφω ή Ψάπφα, αποκαλούμενη και Σαπφώ η Λεσβία εκ του τόπου καταγωγής της) (~ 630 π.Χ. - 570 π.Χ.), ήταν Ελληνίδα λυρική ποιήτρια από τη Λέσβο. Ο Σόλων είχε εκφράσει την επιθυμία να μην πεθάνει αν δεν κατόρθωνε να διδαχθεί ένα της ποίημα, ο Στράβων την αποκάλεσε μοναδική στον κόσμο γυναίκα, ο Πλάτων τη θεωρούσε σοφή, ενώ ο Διονύσιος ο Αλικαρνασεύς την τοποθετούσε μεταξύ των δασκάλων του μελωδικού ύφους. Ιδιαίτερα γνωστή από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, για το ποιητικό της έργο. Με το όνομά της στην σύγχρονη εποχή έχει συνδεθεί και ο λεσβιακός έρωτας. Και αν λίγοι γνωρίζουν τους στίχους της, όλοι γνωρίζουν τον σεξουαλικό της προσανατολισμό. Και όμως στην αρχαιότητα ήταν γνωστή ως κυνηγός ανδρών και ο όρος λεσβία σήμαινε την πεολειχία, εξού και το λεσβιάζειν, το αντίστοιχο ρήμα δηλαδή, χρησιμοποιούνταν για τους κατοίκους του νησιού που φέρονται να είχαν ιδιαίτερη έφεση, γι’ αυτό και κωμωδιογράφοι παρουσιάζουν τη Σαπφώ ως γέννημα του νησιού της που πέφτει με χαρά στο κρεβάτι νεότερων ανδρών. Η Σαπφώ ιδρύει στη Λέσβο την Σχολή της, τον ΟΙΚΟ ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ μετά την επιστροφή της από τον ξενιτεμό της στη Σικελία, χάρη στο νόμο του Πιττακού του Μυτιληναίου που πρόσφερε τη δυνατότητα στους εξόριστους να εγκατασταθούν πάλι στην πατρίδα. Διδάσκει και μετεκπαιδεύει κορίτσια της καλής κοινωνίας στο Ωδείο της: στο χορό, στο τραγούδι, στην ποίηση και στους καλούς τρόπους. Ένας μεταγενέστερος θρύλος λέει ότι η Σαπφώ, λόγω του ανεκπλήρωτου έρωτά της για τον όμορφο νέο Φάωνα, που την απέρριψε και την εγκατέλειψε, έπεσε από τα βράχια της Λευκάδας στη θάλασσα. Πιθανότατα πρόκειται για παρερμηνεία κάποιου ποιήματός της, όπου η Σαπφώ εξυμνεί την ομορφιά του Φάωνα, ακόλουθου της Αφροδίτης. Μελετητές έχουν τονίσει την ομοιότητα αυτής της ιστορίας με δύο μύθους της θεάς Αφροδίτης. Σε έναν, η Αφροδίτη προίκισε τον ηλικιωμένο Φάωνα με νιάτα και ομορφιά ως ανταμοιβή που την πήρε στο πλοίο του χωρίς να ζητήσει πληρωμή. Στον άλλο, η Αφροδίτη ξεπέρασε τη θλίψη της για τον θάνατο του εραστή της Άδωνι, πηδώντας από τους γκρεμούς της Λευκάδας με τη συμβουλή του Απόλλωνα. Δεν είναι όμως γνωστό, αν υπήρξε καν πρόσωπο με αυτό το όνομα ή αν πρόκειται απλώς για θρύλο. Όλες μας οι αισθήσεις πανηγυρίζουν με την ποίηση της Σαπφούς. Η «δέκατη Μούσα», όπως την αποκάλεσε ο Πλάτωνας, υπήρξε δεμένη με την Αφροδίτη, γέφυρα με τον έρωτα, πηγή έμπνευσης πολλών καλλιτεχνών και σοφών εκείνης της εποχής αλλά και μεταγενέστερους.
ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ
