Το Σπήλαιο Νυμφολήπτου, γνωστό και ως Σπήλαιο Πανός και Σπήλαιο Αρχέδημου, είναι σπηλιά στις νότιες πλαγιές του Υμηττού στην Αττική, στα βόρεια της Βάρης. Το σπήλαιο αποτελεί σημαντικό αρχαιολογικό χώρο καθώς στο εσωτερικό του είναι διακοσμημένο από το Θηραίο γλύπτη Αρχέδημο, του 5ου αιώνα π.Χ.. Το σπήλαιο στην αρχαιότητα ήταν ιερό των Νυμφών, του Απόλλωνα και του Πάνα..Το σπήλαιο βρίσκεται στο λόφο Κρεβάτι, σε υψόμετρο 260 μέτρων, ο Αρχέδημος ο Θηριανός έσκαψε το βράχο για να αφιερώσει τη σπηλιά στις Νύμφες. Ο Βωμός ο αφιερωμένος στον Πάνα έχει την όψη πρόσοψης ιερού. Χαμηλότερα, σε διώροφο βωμό υπάρχει η επιγραφή «Απόλλωνος έρσο». Πλάι, ανάγλυφο εικονίζει άντρα που σπάει πέτρες κρατώντας εργαλεία γλύπτη ή λιθοξόου. Το όνομα «Αρχέδημος» είναι πάλι χαραγμένο δύο φορές. Προς την έξοδο, σμιλεμένο γυναικείο κεφάλι συνοδεύεται από την επιγραφή «Χάριτος». Τα ποικίλα ευρήματα είναι ανάγλυφα, νομίσματα, επιγραφές, αγαλματίδια, αγγεία, λυχνίες. τον χώρο επισκέφτηκε και ο Πλάτωνας με τους γονείς του, όπου θυσίασε στον Θεό Απόλλωνα και τον Πάνα. Ο μύθος θέλει, σε εκείνη την επίσκεψη του Πλάτωνα, να κάθεται στα χείλη του ένα σμήνος από μέλισσες και μέσω αυτού του γεγονότος, να προφητεύουν οι Θεοί την μελλοντική του ευγλωττία. Πολύ αργότερα και πιο συγκεκριμένα το 1765, εξερευνάτε το σπήλαιο από τον περιηγητή Chandler, ενώ το 1810, θα το επισκεφτεί και ο Λόρδος Βύρων. Λίγα χρόνια αργότερα το 1843, θα το επισκεφτεί ο Βασιλιάς Όθων με την Βασίλισσα Αμαλία. Φυσικά, θα ακολουθήσουν και άλλοι περιηγητές και αυτό μπορεί να το καταλάβει ο επισκέπτης, από τις επιγραφές που υπάρχουν εντός του σπηλαίου, οι οποίες ξεχωρίζουν από εκείνες της αρχαιότητας αφού οι αρχαίες, είναι γραμμένες σε Ιωνικό αλφάβητο. Οι πρώτες αρχαιολογικές έρευνες στον χώρο, πραγματοποιήθηκαν από την Αμερικάνικη Σχολή Αρχαιολογίας Αθηνών, το 1902. Από τα αποτελέσματα της, βγήκε το συμπέρασμα ότι η λατρεία των Νυμφών, διήρκησε στον χώρο ως τους πρώτους Ρωμαϊκούς καιρούς, ενώ το σπήλαιο κατοικήθηκε από τον 6ο αιώνα π. Χ έως το 150 π. Χ. Στις παραπάνω έρευνες, βρέθηκαν και αξιόλογα ευρήματα, όπως αρχαία νομίσματα, εκατό πήλινα λυχνάρια καθώς και πλάκες με επιγραφές του 4ου αιώνα π. Χ……
ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ
