Η "Μύηση του Πλάτωνα" αναφέρεται στη φιλοσοφική και πνευματική του διεργασία, η οποία συνδέεται στενά με τη διδασκαλία του Σωκράτη, την εμπλοκή του στα αρχαία Μυστήρια, και τη θεωρία της ανάμνησης, όπου η ψυχή ανακαλεί λησμονημένες αλήθειες. Η μαθητεία του κοντά στον Κράτυλο, οπαδό της σκέψης του Ηρακλείτου, και η ενασχόληση του με τον τραγικό λόγο, έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτόν. Στα Μέγαρα έμεινε λίγο καιρό και από εκεί πήγε στην Κυρήνη όπου παρακολούθησε μαθήματα γεωμετρίας.Ο ίδιος ο Πλάτων ήταν Μυημένοςκαι η φιλοσοφία του ενσωματώνει στοιχεία από τα Μυστήρια.“Φαίνεται ότι εκείνοι οι οποίοι ίδρυσαν τα μυστήρια δεν είναι τυχαίοι, αλλά πράγματι από παλαιούς χρόνους συμβολικώς υποδηλούν ότι, όποιος ακατήχητος και μη μεμυημένος έρχεται εις τον Άδη, θα κείται εις τον βόρβορον, ο δε κεκαθαρμένος και μεμυημένος, όταν μεταβεί εκεί, θα κατοικεί μετά των θεών.” (ΦΑΙΔΩΝ 69 c). Η φιλοσοφική μύηση του Πλάτωναπραγματοποιήθηκε μέσα στον κύκλο του Σωκράτη. Ο Πλάτων ήταν ένας από τους λίγους σωκρατικούς, που όχι μόνο άλλαξαν στάση ζωής επηρεασμένοι από την έντονη προσωπικότητα του δασκάλου τους, αλλά και προσπάθησαν να αξιοποιήσουν τα φιλοσοφικά του διδάγματα. Σε πρώτη προσέγγιση ένας πλατωνικός διάλογος θυμίζει στον σύγχρονο αναγνώστη, θεατρικό έργο. Φέρνει μπροστά μας, σε έναν προσεκτικά στημένο σκηνικό διάκοσμο, ιστορικά πρόσωπα του 5ου αιώνα π.Χ. που συζητούν με πάθος σημαντικά προβλήματα της ζωής τους, χρησιμοποιώντας μια γλώσσα τρέχουσα και κατανοητή. Οι συζητήσεις, άλλοτε καταλήγουν σε απορία, και άλλοτε ο πρωταγωνιστής (κατά κανόνα, ο Σωκράτης) επιβάλλει την άποψή του. Όλοι οι διάλογοι είναι γραμμένοι με τέτοιο τρόπο ώστε να διαβάζονται ως αυτοδύναμα έργα. Ο μεγάλος Φιλόσοφος έγινε δεκτός στις αιγυπτιακές μυστηριακές τελετές του Όσιρι και της Ίσιδας, όταν ήταν 47 χρόνων. Τα Μυστήρια στην αρχαιότητα χωρίζονταν στα Μικρά και στα Μεγάλα. Τα Μικρά Μυστήρια ήταν προκαταρκτική φάση για τη συμμετοχή στα Μεγάλα. Η Κάθαρση και ο εξαγνισμός ήταν το πρώτο βήμα. Ο Πλάτωνας χρησιμοποίησε τα συστήματα των Μυστηρίων στη Φιλοσοφική Σχολή του, μία Σχολή όπου διδάσκονταν οι επιστήμες, οι τέχνες, η ηθική, η νομοθεσία, η φιλανθρωπία, η λατρεία της αληθινής και πραγματικής φύσης τωνκοσμικών φαινομένων. Εσωτερικά, κατά τη διάρκεια των Μυστηρίων, δίνοντανπρακτικές αποδείξεις για τη φύση των κοσμικών φαινομένων.Μέσω της φιλοσοφίας και του μυστηριακού θεάτρου, εκλαϊκεύτηκαν οι διδασκαλίες των Μυστηρίων. Στο σύστημά του αυτό, η ύψιστη ιδέα του αγαθού, του καλού, γίνεται ένα με το Θεό. Ο Θεός, μας λέει ο Πλάτωνας, δημιούργησε τον κόσμο για να υπάρχουν οι ιδέες ως παραδείγματα. Η ψυχή μας υπήρχε πριν γεννηθούμε, όμως με τη γέννησή μας αυτή, εισήλθε στο σώμα μας και δεσμεύτηκε μέσα του. Το σώμα μας λοιπόν, θεωρείται ο τάφος της ψυχής μας. Εφόσον δηλαδή, η ψυχή είδε τις ιδέες (επειδή υφίσταντο πριν από το σώμα), η ψυχή περνά από διάφορες φάσεις («μετενσωματώσεις ή μετενσαρκώσεις»), ώσπου ν’ απαλλαγεί τελικά από τα σωματικά δεσμά. Ένας μεγάλος πρωταγωνιστής σ’ αυτή τη διαδικασία είναι ο Πλάτωνας πουακολούθησετουςκανόνες και έγραψε σε συμβολική γλώσσα.Ο Πλάτωνας θεοποιώντας το φιλόσοφο θεωρεί, από θέση αρχής, ότι συνδυάζει και τις γνώσεις και το ηθικό ανάστημα να διαχειριστεί την εξουσία. Όμως, η – από θέση αρχής – καταλληλότητα ενός προσώπου για τη διαχείριση της εξουσίας είναι η ολοφάνερη όψη του ολοκληρωτισμού που επιβάλλεται και καθαγιάζεται με αναπόδεικτα δόγματα. Γιατί η ηθικότητα του φιλοσόφου πρέπει να αποδειχθεί καθώς η γνώση, από μόνη της, δεν ταυτίζεται με την ηθική. Δίνοντας στους μαθητές την δυνατότητα ανάπτυξης των αρετών, όπως η προάσπιση του ομαδικού συμφέροντος, τους βοηθούσε στην εισδοχή τους και στη διδασκαλία που τους προετοίμαζε για τη Μύηση. Στον Φαίδρο, ο φιλόσοφος αναφέρεται στο χάσιμο των πνευματικών φτερών του ανθρώπου και στη λανθάνουσα, τώρα πια, μέσα στην ανθρώπινη ψυχή, δύναμη για ανάπτυξη και πνευματικό πέταγμα. Όμως, τα μυστήρια δόθηκαν στους ανθρώπους ακριβώς για να μπορέσουν ν’ ανυψωθούν ξανά. Επηρεασμένος ο Πλάτωνας προφανώς από τον Ξενοφάνη, κρίνει τη μυθική σκέψη των προγόνων του και ιδιαίτερα τη μυθική σύλληψη του θείου. Κατακρίνει τον ανθρωπομορφισμό, επειδή θεωρεί ότι οι άνθρωποι πλάθουν τους θεούς τους σύμφωνα με τα δικά τους πρότυπα, τα δικά τους γνωρίσματα και αδυναμίες, γεγονός που αποτελεί αιτία κακοδιοίκησης των πόλεων. Οι πλατωνικοί μύθοι είναι, θα λέγαμε, «υποθέσεις εργασίας» προς κρίση, απόρριψη ή αποδοχή. Δεν αποκλείουν, αντίθετα προκαλούν την κριτική, την αμφισβήτηση, το λογικό έλεγχο, ενώ ο παραδοσιακός μύθος προκαλεί αντιδράσεις συναισθηματικές, θετικές ή αρνητικές. Ο Πλάτων, υπήρξε ο δεύτερος της μεγάλης τριάδας των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων -Σωκράτης, Πλάτων και Αριστοτέλης- που έθεσαν σε συνάφεια ο ένας προς τον άλλον τα φιλοσοφικά θεμέλια του Δυτικού πολιτισμού. Ημεταγενέστερη του Πλάτωνα φιλοσοφία, της Ελλάδας και της Ευρώπης τουλάχιστον, έχει τόσο καίρια επηρεαστεί από τη φιλοσοφία του ή και από το θρύλο του ακόμα, ώστε πρέπει μάλλον να χαρακτηρισθεί ως μεταπλατωνική. Ένας Άγγλος φιλόσοφος γράφει πως, οι μεταγενέστεροι του Πλάτωνα φιλόσοφοι μοιάζει να έγραψαν με τα έργα τους υποσημειώσεις απλώς στα δικά του έργα του.
ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ
