Η Εταιρεία της Θούλης (Thule-Gesellschaft) ήταν μια ακροδεξιά, εθνικιστική και αποκρυφιστική οργάνωση που ιδρύθηκε στο Μόναχο μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Βασικός της στόχος ήταν η μελέτη της γερμανικής αρχαιότητας και η προώθηση της θεωρίας περί ανωτερότητας της «Άριας» φυλής. Το όνομά της προέρχεται από την «Έσχατη Θούλη», τη μυθική βόρεια χώρα που αναφέρει ο Πυθέας ο Μασσαλιώτης, την οποία τα μέλη της θεωρούσαν κοιτίδα των Αρίων.
Ο
ιδρυτής της, Ρούντολφ φον Σεμπότεντορφ, υπήρξε μια αμφιλεγόμενη
προσωπικότητα με ενδιαφέροντα που εκτείνονταν από τον Ροδοσταυρισμό και
τον Τεκτονισμό μέχρι τον ισλαμικό μυστικισμό (Σουφισμό). Η εταιρεία
λειτούργησε ως προκάλυμμα για το «Γερμανικό Τάγμα» (Germanenorden),
υιοθετώντας μια εσωτερική δομή βασισμένη σε τεκτονικά πρότυπα. Τα
επίσημα εγκαίνιά της πραγματοποιήθηκαν τον Δεκέμβριο του 1917,
συμπίπτοντας συμβολικά με το χειμερινό ηλιοστάσιο.
Η επιρροή της Θούλης στην άνοδο του Εθνικοσοσιαλισμού υπήρξε καταλυτική. Μέλη της συμμετείχαν στην ίδρυση των Freikorps
(Ελεύθερα Σώματα), ενώ από τις τάξεις της ξεπήδησαν προσωπικότητες που
επάνδρωσαν τον πυρήνα του Ναζιστικού Κόμματος. Στις τελετές μύησης της
οργάνωσης κυριαρχούσε ο συμβολισμός: οι υποψήφιοι εκτελούσαν ένα
τελετουργικό «ταξίδι επιστροφής» στις ρίζες, υπό τους ήχους της όπερας Τανχόιζερ του Βάγκνερ.
Παράλληλα, η μυθοπλασία επηρέασε βαθιά το ιδεολογικό υπόβαθρο της εποχής. Το μυθιστόρημα του Edward Bulwer-Lytton, The Coming Race (1871), εισήγαγε την έννοια της ενέργειας «Vril»,
η οποία αργότερα τροφοδότησε θεωρίες για μυστικές εταιρείες και την
αναζήτηση υπερφυσικών δυνάμεων από το Γ' Ράιχ. Αν και βιβλία όπως το «Πρωινό των Μάγων» (1960) των Παουέλς και Μπερζιέ συνέδεσαν τον Χίτλερ με το Ερμητικό Τάγμα της Χρυσής Αυγής,
οι περισσότεροι ιστορικοί θεωρούν αυτούς τους ισχυρισμούς μέρος του
μεταπολεμικού «ναζιστικού αποκρυφισμού» και όχι τεκμηριωμένη ιστορική
πραγματικότητα.
Στο πλαίσιο των διεθνών σχέσεων, η ιστορία της Εταιρείας της Θούλης αναδεικνύει τη σημασία της ταυτότητας
ως κινητήριας δύναμης. Όπως τότε η «καταγωγή του αίματος»
εργαλειοποιήθηκε για τη θεμελίωση του ναζισμού, έτσι και σήμερα, η
παγκοσμιοποίηση προκαλεί συχνά αντανακλαστικά επαναπροσδιορισμού της
εθνικής ή πολιτισμικής ταυτότητας από κοινωνίες που αναζητούν σταθερές
σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο.Η ανωτέρω θεματολογία εφάπτεται ορισμένων θεωριών συνωμοσίας που
συνδέουν τον αποκρυφισμό με τη γενεαλογία του Χριστού. Ενώ η επίσημη
ιστορία επικεντρώνεται στην πολιτική διακυβέρνηση των Μεροβίγγειων,
τον εκχριστιανισμό τους και τις συγκρούσεις τους με τους Καρολίγγειους,
μια εναλλακτική αποκρυφιστική παράδοση υποστηρίζει πως ο Ιησούς
απέκτησε απογόνους με τη Μαρία Μαγδαληνή. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η
Μαγδαληνή κατέφυγε στη Γαλλία, όπου το «Ιερό Αίμα» (Sang Real)
αποτέλεσε τη βάση της δυναστείας των Μεροβίγγειων. Ορισμένοι μάλιστα
υποθέτουν την ύπαρξη μυστικών ταγμάτων που εργάζονται μέχρι σήμερα για
την παλινόρθωση αυτής της «Ιερής Γενεαλογίας».
Στο γερμανικό πλαίσιο, η Εταιρεία της Θούλης δεν υπήρξε προϊόν παρθενογένεσης, αλλά μετεξέλιξη του Γερμανικού Τάγματος (Germanenorden),
το οποίο υιοθέτησε δομές του Ελευθεροτεκτονισμού. Η οργάνωση προσέλκυσε
μέλη με σημαντικό κύρος στον δημόσιο βίο, επιδιώκοντας τη δημιουργία
μιας «καθαρής» γερμανικής ιδεολογίας, απαλλαγμένης από προτεσταντικά ή
καθολικά στοιχεία.
Για τα μέλη της, η «Θούλη» συμβόλιζε μια χαμένη πολική κοίτη των Αρίων, αντίστοιχη με τη μυθική περιοχή Τουράν
της κεντρικής Ασίας – έναν χώρο που η σύγχρονη τουρκική ρητορική συχνά
ανακαλεί ως κοιτίδα των τουρκικών φύλων. Στο επικοινωνιακό και
ιδεολογικό επιτελείο της εποχής εκείνης δέσποζε η μορφή του Καρλ Χάουσχοφερ, θεωρητικού του «Ζωτικού Χώρου» (Lebensraum), ο οποίος επηρέασε βαθιά τη ναζιστική γεωπολιτική. Παράλληλα, σύμβολα όπως η σβάστιγκα
υιοθετήθηκαν ως δάνεια από ανατολικές παραδόσεις, πλαισιωμένα από ένα
κράμα επιρροών που περιλάμβανε τον Βουδισμό, το Ζεν, την Αρχαία Ελλάδα,
τον ζωδιακό κύκλο και τη σκανδιναβική μυθολογία.
Ενδιαφέρον
παρουσιάζει η εξέλιξη της ορολογίας: Ενώ οι αρχαίοι Έλληνες διέκριναν
τους λαούς της Ανατολής (Πέρσες, Μήδοι κ.α.), κατά την Ελληνιστική και
Ρωμαϊκή περίοδο γενικεύεται η χρήση των όρων «Αριανοί» και «Αριανή»
για τον περσικό λαό και την επικράτειά του. Αυτές οι γλωσσολογικές
ρίζες εργαλειοποιήθηκαν αργότερα από τη γερμανική προπαγάνδα για τη
θεμελίωση της «Άριας» ταυτότητας.
Τέλος, στη μεταπολεμική λογοτεχνία του φανταστικού και του αποκρυφισμού, αναφορές όπως το έργο «Θεΐσκοι εναντίον Θούλης»
(που κυκλοφόρησε ευρύτερα τη δεκαετία του '70) συνεχίζουν να
τροφοδοτούν τον μύθο μιας αέναης σύγκρουσης μεταξύ μυστικών οργανώσεων
και χαμένων πολιτισμών.Η αφήγηση αυτή επικεντρώνεται στην αέναη μεταφυσική σύγκρουση μεταξύ της Εταιρείας της Θούλης και των θεωρούμενων ως «κατώτερων» θεοτήτων άλλων φυλών. Η προσέγγιση αυτή παραπέμπει απευθείας στον ναζιστικό αποκρυφισμό και στο ρεύμα του Αριοσοφισμού (Ariosophy),
το οποίο συνέδεσε την εσωτερική γνώση με τη φυλετική ανωτερότητα. Μέσα
από αυτό το πρίσμα, πολιτική και μυστικισμός απέκτησαν μια οργανική, αν
και σκοτεινή, σχέση.
Σύμφωνα
με τους θιασώτες αυτών των θεωριών, η ανθρώπινη φύση παραμένει
ουσιαστικά σταθερή τα τελευταία 30.000 χρόνια, γεγονός που
χρησιμοποιείται ως επιχείρημα για την αναζήτηση αρχέγονων προτύπων και
«καθαρών» καταβολών. Ωστόσο, η σύγχρονη επιστήμη και η κοινωνία
αντιμετωπίζουν πλέον με αυστηρότητα τη χρήση συμβόλων ή ονομάτων που
φέρουν το βάρος αυτού του παρελθόντος.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αστρονομία: Ο αστεροειδής που είχε λάβει το ανεπίσημο προσωνύμιο Ultima Thule (το πιο απομακρυσμένο αντικείμενο που έχει επισκεφθεί ποτέ διαστημόπλοιο) μετονομάστηκε επίσημα από τη NASA σε Arrokoth
το 2019. Η απόφαση ελήφθη για να αποφευχθούν οι έντονοι συνειρμοί με τη
ναζιστική μυθολογία, καθώς ο όρος «Θούλη» είχε εργαλειοποιηθεί ως η
μυθική πατρίδα της άριας φυλής. Η νέα ονομασία προέρχεται από τη γλώσσα
των ιθαγενών Powhatan και σημαίνει «ουρανός», σηματοδοτώντας μια στροφή
προς την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά και μακριά από αποκλειστικές,
εθνικιστικές ερμηνείες.
ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ
