Ο ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ ΕΛΑΙΩΝΑ

 

 

 

 

                                                           ΠΑΡΕΚΚΛΙΣΗ

 

 Ένα από τα εκκλησάκια του Ελαιώνα, το οποίο κτίστηκε πάνω σε ερείπια ναού της θεάς Δήμητρας, ευτύχησε να βρίσκεται πάνω στον πανάρχαιο δρόμο και ν' απολαμβάνει ιδιαίτερες τιμές. Σύμφωνα με την παράδοση, το εκκλησάκι κτίστηκε τον 9ο μ.Χ. αιώνα από την αυτοκράτειρα Θεοδοσία, επάνω στον αρχαίο ναό.

Ο Αλέξανδρος Μποφίλας, στο βιβλίο του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας «Ωραίο, φρικτό κι απέριτο τοπίον», αναφέρει ότι ο Ι. Ναός Αγίου Σάββα ήταν στη «θέση Ιερής Συκιάς και Ναού Δήμητρας» (σελ. 109-119). Η ιερή συκιά, που έδωσε στον Φύταλο η Δήμητρα, φέρεται να ήταν ακόμα ζωντανή την εποχή του Παυσανία. Βρισκόταν κοντά στην Ιερά Οδό και χρησίμευε ως προσωρινή στάση κατά τη διάρκεια της πομπής προς την Ελευσίνα, τη 19η Βοηδρομιώνος. Η φροντίδα της είχε ανατεθεί στους Ελευσίνιους ιερείς της Δήμητρας. Ανήγειραν μια κατασκευή για να την προστατεύσουν και φρόντιζαν για τη συντήρηση και επιδιόρθωση τυχόν ζημιών.

Σύμφωνα με μια διαφορετική παράδοση, η Αθηνά έδωσε το σύκο στους Αθηναίους ως παρηγοριά όταν θρηνούσαν την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Άδη. Στην περιοχή αυτή λένε ότι ο Φύταλος φιλοξένησε τη Δήμητρα και ότι η θεά, για να του ανταποδώσει τη φιλοξενία, του έδωσε το δέντρο της συκιάς. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το επίγραμμα που αναγραφόταν στον τάφο του: «Εδώ ο βασιλιάς και ήρωας Φύταλος δέχτηκε τη σεβάσμια Δήμητρα, που αποκάλυψε τον πρώτο καρπό δέντρου που το γένος των θνητών ονομάζει ιερή συκιά. Από τότε, στο γένος του Φύταλου αποδίδονται άφθαρτες τιμές».

Αναφορά κάνει και ο Παυσανίας στα Αττικά: «Υπάρχει επίσης βωμός του Ζεφύρου και ιερό της Δήμητρας και της Κόρης, όπου τιμώνται μαζί και η Αθηνά και ο Ποσειδών. Στο μέρος αυτό λένε πως ο Φύταλος είχε δεχτεί στο σπίτι του τη Δήμητρα και πως η θεά τους έδωσε σε αντάλλαγμα το οπωροφόρο δέντρο της συκιάς».

Η μικρή εκκλησία του Αγίου Σάββα έχει εντοιχισμένα μάρμαρα που ανήκουν σε μνημεία της Ιεράς Οδού.

Οι πληροφορίες που έχουμε για τον Ελαιώνα επί Βυζαντίου είναι άμεσα συνυφασμένες με τη διαχείρισή του και τις γαιοκτησίες των διαφόρων εκκλησιαστικών ιδρυμάτων. Έως και σήμερα, στον ευρύτερο χώρο του Ελαιώνα, ως απομεινάρια εκείνης της κατάστασης, συναντώνται τα παρακάτω μοναστήρια, εκκλησίες και αγιάσματα:

                                                            

ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ 

ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗΣ ΛΕΩΦΩΡΟ ΚΑΒΑΛΑΣ(ΑΘΗΝΑ)

 

Το εκκλησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου στην Λεωφόρο Αθηνών (Καβάλας), στέκει μόνο του προσπαθώντας να μας πείς την ίστορια του. το εκκλησάκι αυτό του 1903, απ΄τα ελάχιστα μνημεία της ευρύτερης περιοχής του Ελαιώνα. όπως μας γράφει ο εξαιρετικός Βασίλης Κουτσαβλής από τους Φίλους του Τατοΐου, πρόκειται για το «αδερφάκι» του Προφήτη Ηλία του πρώην Βασιλικού Κτήματος Τατοΐου που κάηκε στη μεγάλη φωτιά του 1916. Το εκκλησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου στην Λεωφόρο Αθηνών (Καβάλας), Δέν είναι ευρέως γνωστές, λεπτομερείς ιστορικές πληροφορίες για την ακριβή ημερομηνία κατασκευής ή τον αρχικό του ρόλο. Λόγω της μακράς περιόδου εγκατάλειψης, οι πληροφορίες για το ιδιοκτησιακό καθεστώς του ναού παραμένουν ασαφείς στο ευρύ κοινό. Συνήθως, σε τέτοιες περιπτώσεις, η ιδιοκτησία μπορεί να εμπλέκει την τοπική εκκλησιαστική αρχή. Η κατασκευή είναι μάλλον πέτρινη ή με απλή τοιχοποιία, τυπική των μικρών εξωκλησιών ή αγροτικών ναών της Αττικής. Δεν αναφέρεται μια συγκεκριμένη χρονολογία που σηματοδοτεί την αρχή της εγκατάλειψης, αλλά οι πηγές υποδηλώνουν ότι η κατάσταση αυτή διήρκεσε για αρκετές δεκαετίες, κατά τη διάρκεια των οποίων ήταν εντελώς αθέατο από τους περαστικούς της πολυσύχναστης λεωφόρου. Η μακρά περίοδος εγκατάλειψης, κατά την οποία το εκκλησάκι ήταν ρημαγμένο και γεμάτο σκουπίδια, υποδηλώνει ότι οποιαδήποτε εσωτερική διακόσμηση, αν υπήρχε αρχικά, πιθανότατα έχει καταστραφεί ή καλυφθεί. αποτελεί σύμβολο αστικής αναζωογόνησης και υπενθύμιση της ύπαρξης ξεχασμένων ιστορικών σημείων μέσα στον σύγχρονο αστικό ιστό της Αθήνας. Πέρα από αυτά τα γεγονότα, δεν υπάρχουν άλλα ευρέως γνωστά ιστορικά γεγονότα.

 

ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ

ΥΓ Η έρευνα και το κείμενο είναι αφιερωμένο στην Έλενα-Αξιοκόριτσο!! 

ΑΓΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΕΛΑΙΩΝΑ

 

Ο Άγιος Στέφανος ήταν ο πρώτος μάρτυρας, ο πρώτος άνθρωπος που μαρτύρησε και μάλιστα σκληρά και έχυσε το αίμα του για τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό. Μαρτύρησε την πίστη του στον Θεάνθρωπο Χριστό και έλαβε τον στέφανο της αγιότητας από τον αγωνοθέτη Χριστό. Το όνομά του είναι ελληνικό που σημαίνει τον άνθρωπο που φορά στεφάνι, στέμμα, δηλαδή τον διαλεχτό και αξιόλογο άνθρωπο. Μια μικρή εκκλησία του 18ου αιώνα, που τώρα βυθίζεται στη λήθη και είναι αφιερωμένη στη μνήμη του, είναι ένα από τα μυστικά του Ελαιώνα. Μονόχωρος δρομικός ναός, καμαροσκέπαστος, με τρίπλευρη αψίδα ιερού και καμαροσκέπαστο επίσης νάρθηκα. Στις αρχές του 20ού αι. προστέθηκε ανοικτός εξωνάρθηκας, ο οποίος κατόπιν μετατράπηκε σε κλειστό χώρο. Εξωτερικά είναι επιχρισμένος. Στη νοτιοδυτική γωνία απόκειται σπόνδυλος πώρινου δωρικού κίονα. Εσωτερικά έφερε νεώτερη τοιχογράφηση στον κυρίως ναό, ενώ στον νάρθηκα υπάρχουν παραστάσεις μάλλον παλαιότερες, που καλύπτονται από αιθάλη.

ΥΓ. Υπάρχει ένα είδος βωμού στον εξωτερικό χώρο, που πολύ με έβαλε σε σκέψεις.

ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ 

ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΛΟΚΟΥ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ

 

Στη Μάντρα Μπλόκου Κοκκινιάς (Ηλιουπόλεως 102^Α), ο επισκέπτης μπορεί να δει την ιστορική Πορτάρα, τη διατηρητέα ξύλινη πόρτα από την οποία πέρασαν οι προς εκτέλεση αγωνιστές, τον χώρο των αργαλειών του παλιού υφαντουργείου στον οποίο έγιναν οι εκτελέσεις, τα αποτυπώματα των εξοστρακισμένων σφαιρών στους τοίχους, τις φωτογραφίες και τα ονόματα των εκτελεσμένων από τη Μάχη και το Μπλόκο της Κοκκινιάς, Στις 17 Αυγούστου 1944, στον ιστορικό χώρο της Μάντρας Μπλόκου Κοκκινιάς, εκτελέστηκαν 74 Έλληνες πατριώτες,  αγωνιστές και αγωνίστριες που μετείχαν ενεργά στον απελευθερωτικό αγώνα της χώρας ενάντια στο Γερμανό κατακτητή και στην Αντίσταση. Στο Μνημείο, φιλοξενούνται οι φωτογραφίες κι αναγράφονται τα ονόματα των εκτελεσμένων, οι οποίοι στην πλειονότητά τους ήταν άτομα νεαρής ηλικίας. Τα μπλόκα που έγιναν την περίοδο της Γερμανοναζιστικής Κατοχής, ήταν πολύ καλά σχεδιασμένες στρατιωτικές επιχειρήσεις, και πραγματοποιήθηκαν κυρίως σε συνοικίες που είχαν έντονη αντιστασιακή δράση, όπως η Κοκκινιά. Σκοπός των μπλόκων ήταν ν’ αποδυναμώσουν το αντιστασιακό κίνημα. Η Μάχη και το Μπλόκο της Κοκκινιάς είναι δυο καίριες σελίδες της ελληνικής ιστορίας που γράφτηκαν την περίοδο  της Κατοχής.

ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ 

ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΑΦΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΥΨΗΛΑΝΤΗ.

 

Το ταφικό μνημείο του Αλέξανδρου Υψηλάντη, του Γενικού Επιτρόπου της Αρχής της Φιλικής Εταιρείας, φέρει πολύ στη μνήμη το γλυπτό του Γιαννούλη Χαλεπά με το όνομα «Κοιμωμένη». Αν και δεν υπάρχει υπογραφή του καλλιτέχνη, αποδίδεται στο γλύπτη Λεωνίδα Δρόση το 1869. Πρόκειται για τη μοναδική στην Ελλάδα «κοιμώμενη» ανδρική μορφή πάνω σε σαρκοφάγο-κλίνη, σύνθεση που κατά τα άλλα ακολουθεί τον συχνά αξιοποιημένο στην Ευρώπη και την Ελλάδα, κλασικιστικό τύπο επιτύμβιου μνημείου με μορφή σε στάση ανάπαυσης. Το σώμα του Α. Υψηλάντη, αρχικά θάφτηκε στο νεκροταφείο του Αγ. Μάρκου (Sankt Marxer Friedhof) της Βιέννης και αργότερα τα λείψανά του μεταφέρθηκαν στο κάστρο Υψηλάντη-Σινά στην Rappoltenkirchen – Αυστρίας από μέλη της οικογένειάς του στις 18 Φεβρουαρίου του 1903. H τελευταία μεταφορά του συνέβη τον Αύγουστο του 1964, όταν τελικά μεταφέρθηκε στην εκκλησία των Αγ. Ταξιαρχών στο Πεδίον του Άρεως. Η τελευταία του επιθυμία ήταν η καρδιά του να αποσπαστεί από το σώμα (συνήθεια διαδεδομένη στην εποχή του για σημαίνοντα πρόσωπα) και να σταλεί στην Ελλάδα. Η επιθυμία του πραγματοποιήθηκε από τον Γεώργιο Λασσάνη, που την έκρυψε στον Άγιο Γεώργιο Βιέννης αρχικά. Το 1843 ο αδελφός του, Γεώργιος Υψηλάντης, την έστειλε στη Μητρόπολη της Αθήνας (που τότε ήταν η Αγία Ειρήνη στην οδό Αιόλου). Ο Γεώργιος απεβίωσε το 1847 και η σύζυγός του Μαρία Μουρούζη μετέφερε το 1859 τις καρδιές των δύο αδελφών στο ναό των Παμμεγίστων Ταξιαρχών του Αμαλίειου 

ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ 

ΥΓ.φωτό ο φίλος και συνεργάτης και στην Ε.Π.Ε.Α.Ν -  Άγγελο Καλαντζής.